Kennis: Digitalisering - kansen & risico’s - deel 1

De IenW directeurenconferentie stond deze keer in het teken van digitalisering. Dit aan de hand van het eerder in de Kenniskamer besproken PBL-rapport over Digitalisering van de infrastructuur . Als gastspreker sprak Jeroen van der Hoven, hoogleraar Ethiek en Technologie aan de TuD. Die had een goed en eigenlijk ook wel heel praktisch verhaal over hoe ethiek als ontwerpfilosofie te gebruiken. Bij deze ethics by design-aanpak vormen de maatschappelijke waarden die je wilt borgen het vertrekpunt, die vertaal je dan naar normen, beleid en mechanismen en die vertaal je vervolgens weer naar de taal van de ontwerper (design requirements). Het wordt pas echt uitdagend als verschilende mogelijk conflicterende maatschappelijke waarde in een zogenoemde moral overload samen komen. De fair phone werd daarbij als succesvoorbeeld genoemd omdat die én circulair, én een soort van financieel toegankelijk is, én sociaal verantwoord is omdat geen metalen uit conflictgebieden worden gebruikt. Er is in ieder geval steeds meer aandacht voor ethiek, er is nu ineens veel vraag naar ethici bij de grote bedrijven (dat moet een wat onwennige situatie voor ethici opleveren :-) hoewel die bedrijven dan weer geen wetgeving willen(zie afbeelding), NL is goed in ethiek oa door de traditie van responisble innovation, en Macron vindt het ook belangrijk (zie afbeeldingen).  In de workshops na de lezingen aandacht voor de betekenis van dit alles voor de IenW transities. Was goed om hier mee te oefenen, al lijkt het nog best lastig om zo verder te komen dan het -het ook waardevolle stadium- van bewust onbekwaam. Wat daar bij niet echt lijkt te helpen is dat bijna iedere presentatie over digitalisering de Chinese overheid, met haar miljoenen camera’s, gezichtsherkenning en sociaal puntensysteem als bedreigend voorbeeld laat zien. Risicomijdende organisaties en personen zoals ikzelf denken dan al snel: ‘Dat moet je niet willen’ en dan stopt het denken en doen vervolgens snel. Of zoals Jeroen van der Hoven het zei: ‘Een mooi glas rode wijn en vervolgens weer over tot de orde van de dag’. Gekukkig ziet het FD de Europese ethiek als reddingsboei voor onze achterblijvende digitaliserings race met de VS en China.