Gelezen: Geld en gedrag

De Nederlandse Bank luidde onlangs de noodkreet omdat steeds minder Nederlanders met contact geld betalen (nog maar 4 van de 10). De bank wijst erop dat (1) contant betalen mogelijk moet blijven voor ouderen, visueel gehandicapten en laaggeletterden om contant te blijven betalen; en (2) contant betalen kan systeemfalen voorkomen als door bijvoorbeeld een cyberaanval het betalingsverkeer plat komt te leggen. In het boek “Geld en gedrag” van Dan Ariely en Jeff Kreisler is nog een derde reden voor het behoud van contant geld te vinden. Voor het betalen met creditcards, pinpassen (contactloos betalen!) en automatische incasso’s is zo weinig aandacht nodig, dat het maar nauwelijks tot betaalpijn leidt en je daarom dus makkelijker geld uitgeeft. Ariely en Kreisler introduceren in hun boek de term betaalpijn en voorzien hem gelijk van een beschrijvende formule ( betaalpijn = tijd + aandacht). Over aandacht hebben we het net al even gehad. Als we contant betalen denken we aan ons geld, raken het aan en moeten ook nog eens op het wisselgeld wachten. De tijd in de formule slaat op het moment waarop het geld je portemonnee verlaat en het moment waarop we het product consumeren. Als je vooraf betaalt is de betaalpijn het minst, hij is een stuk groter als je achteraf betaalt en op zijn grootst en pijnlijkst tijdens het consumeren van het product. Daarom voelt het als een prijspakker als je bij Bol of Amazon de verzendkosten vooraf voor een jaar afkoopt en daarom lijkt een OV kaartje, een taxi (au als je de taximeter op ziet lopen) of huurauto ook zo duur tov jouw eigen auto voor de deur. Bedrijven doen er alles aan jouw betaalpijn te verzachten. Als je geld wilt besparen kan je betaalpijn zelf weer wat laten vergroten, al adviseren de auteurs ook je huwelijksreis vooral vooraf te betalen. Betaalpijn leidt er namelijk ook toe dat je minder plezier van het consumeren hebt. En dat is natuurlijk ook weer niet de bedoeling voor eenmalige bijzondere gebeurtenissen. In de rest van het boek - ook interessant - gaat het om ander instinkers als mentale boekhouden, de prijs van gratis, relativiteit, verwachting en zelfbeheersing.