Pinguïn Fred leest 'Een beter milieu begint niet bij jezelf'

Enige tijd geleden kwam ik een mooi citaat tegen van een aktivistiese SP 'er op leeftijd genaam Bernard Gerard. Zijn citaat? "Als je het lot van de wereld wilt verbeteren, moet je beginnen met het systeem en eindigen met jezelf". Bernard had geen betere samenvatting van het boek van Jaap Tielbeke kunnen geven. In goed onderbouwde pamflet-stijl legt Tielbeke eerst uit waarom een beter milieu niet bij jezelf begint, om vervolgens - zo sportief is hij dan ook wel weer - uit te leggen waar het dan wel begint. Eerst even waarom niet bij jezelf. in even zoveel hoofdstukken gaat hij in op vier mythen, die overigens niet allemaal rechtstreeks op de 'waar begint het' - vraag slaan. Ten eerste, de mythe van de schuldige mensheid. Bij jezelf beginnen gaat uit van de verborgen premisse dat we allemaal even schuldig zijn en dat is niet zo. De tien grootste vervuilers van Nederland stoten drie keer meer CO2 uit dan de gehele Nederlandse bevolking. en als Shell en de andere topvervuilers zeggen dat ze alleen maar vervuilen omdat de klant daarom vraagt dan bedient het zich van een gemakzuchtige en misleidende drogreden; zij creeren de vraag en zetten niet tot nauwelijks in op alternatieven. Ten tweede, de mythe van de groene consument. Zelfs het meest welwillende individu staat machteloos.  Ten derde, de mythe van de CO2-bril. We staren ons blind op de CO2 boekhouding met als gevolg dat een beter klimaat en schoon milieu als doelen uit het oog worden verlorenen. Zo zorgen boekhoudkundige truken voor CO2-compensatie er vaak voor dat zowel aan de CO2-uitstoot kant als aan de comepensatiekant schadelijke neveneffecten worden genegeerd. Ten vierde, we worden in slaap gesust met de comfortabele maar misleidende gedachte dat we ons met groen groei uit de klimaatcrisis zouden kunnen innoveren. Groene groei bestaat niet . Waar begint een beter milieu dan wel volgens Tielbeke wel (of zou moeten beginnen). Ten eerste, in de rechtzaal - groene juristen gebruiken het wetboek als breekijzer gericht op overheden en bedrijven (veelal oliemaatschappijen). Wanneer de politiek beleid voert dat burgerrechten in gevaar brengt kan de rechter daar tegen optreden. Ten tweede, bij  activisten. Klimaatactivisten durven vijanden te maken in hun strijd voor een fossielvrije samenleving. Extinction Rebelion is daarbij ook nog eens voor een gelote democratie. Of denk wellicht meer salonfähig aan activistische aandeelhouders. Het gaat er hier bij om om verschillende vormen van woede om te zetten in positieve verandering. En ten derde en tenslotte de politiek. Door met de Europese Green Deal of volgens Tielbeke liever nog de Amerikaanse New Green Deal klimaat te verbinden met verdelingsvraagstukken valt wellicht wél succes te halen. Maar goed de vraag blijft staan wat te doen met je eigen goede bedoelingen? Uiteindelijk moet je die maar gewoon blijven doen want zo ondersteun je je eigen geestelijke gezondheid. De campagne 'Iedereen doet wat' kan dus gewoon blijven bestaan, als we ondertussen maar inzetten op wat echt nodig, zou Tielbeke daar gelijk aan toevoegen denk ik dan. En voor de mensen die woede niet echt in hun gedragsrepertoire hebben blijft het ondertussen wachten op gelote verkiezingen of burgerpanels.  We bespreken dit boek op 30 september van 16.00-17.30 uur. 

 

Voor Karin Kooij: De mussen-index voor het meten van al dan niet welgemeende excuses

Deze blog schrijf ik ter ere van collega Karin Kooij die deze maand met pensioen gaat. Als organisator van het jaarlijkse VenW-congres en later bij de directie KIS slaagde zij er altijd in aandacht voor kunst een plekje in haar werk te geven.  Over de VenW-congressen merk ik - niet geheel terzijde - nog even op dat deze voor mij meer wij-gevoel creëerde dan menig missie- en visietraject daarvoor en daarna. Ik moest aan haar denken bij het lezen van een VN-artikel over de sorrycultuur van Big Tech bedrijven. De Hogeschool voor de Kunsten heeft namelijk samen met de stichting Set Up een sorry-taxonomie ontwikkeld waarin maximaal vijf dode mussen (heel slecht) of vijf levende mussen (perfect) zijn te verdienen voor gemaakte excuses. Dode mussen vallen een sorryzegger ten deel wanneer geen inzicht wordt gegeven in de gemaakte fouten of er geen blijk is van oprechtheid of het nemen van verantwoordelijkheid. Graag voeg ik daar zelf nog even een bonus dode mus aan toe voor excuses waarbij er geen excuses gemaakt wordt voor hetgeen gedaan of gezegd is, maar voor het effect of het lijden van de benadeelde (die daar dan zelf voor gekozen lijkt te hebben). Wat mij betreft voegt zo'n kunstzinnige insteek echt wat toe. Nu laat ik het aan jullie om wat met de taxonomie te gaan oefenen. Als oefenmateriaal draag ik de casus Grapperhaus aan. Voor mij verdiende hij levende mussen, maar ik laat me ook graag inspireren door jullie oordeel en argumentatie. Fotobron: www.setup.nl

   

Gelezen: Tegen verkiezingen van David van Reybrouck

Het boekje "Tegen verkiezingen" heeft een kleine vier jaar in mijn boekenkast gelegen, maar heeft met de Tweede Kamer-verkiezingen in aantocht niets aan actualiteit ingeboet. Een goed verstaander had al bedacht dat Van Reybrouck tegen verkiezingen is. Hij is overigens  niet helemaal tegen verkiezingen, maar is voor een bi-representatief model, deels door stemming en deels door loting. Zo combineer je de deskundigheid van beroepspolitici en de vrijheid van burgers die niet herkozen hoeven te worden. En voor je nu denkt: "Had Van Reybrouck misschien een verkeerde paddenstoel in zijn bakjes met champignons zitten?", hij heeft dit grondig en overtuigend onderbouwd. Loting is ook niet zomaar een vorm van nieuwlichterij maar werd al bij de oude Grieken toegepast en in de stadstaat Venetie heeft loting zelfs vijf eeuwen uitstekend gewerkt voor dat Napoleon er een eind aan maakte. Er lijkt zich een vorm van electoraal fundamentalisme in ons gemeenschappelijk gedachtengoed genesteld te hebben aldus Van Reybrouck, als of er geen democratie denkbaar is zonder verkiezingen. Het doet mij inderdaad ook wat bevreemdend aan, dat in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens het HOE van democratie staat gedicteerd ('periodieke en eerlijke verkiezingen'). Van Reybrouck stelt dan ook dat we moeten waken voor de  dictatuur van verkiezingen; een situatie waarin regeringen met een steeds brozer en steeds vluchtiger mandaat moeten werken. Regeringen laten zich nu leiden door opiniepeilingen (en wellicht binnenkort weer referenda) waarin mensen aangeven wat ze denken als ze niet denken. Zou het niet zinniger zijn, zo stelt van Van Reybrouck de retorische vraag, als regeringen vernemen wat diezelfde mensen denken als ze hebben kunnen denken? En dat de politiek daar naar luistert. Zeer de moeite van het lezen en meer dan het experimenteren waard, omdat de laatste twintig jaar in binnen - en butenland al veel ervaring is opgedaan en de inzichten in wat wel en niet werkt ver zijn gevorderd. Juist voor issues waar gekozen politici zich niet aan willen branden uit angst voor electorale afstraffing (denk aan klimaat, vluchtelingen) is het nu echt tijd om in woorden van de Denker des Vaderlands Daan Roovers het stille midden aan het woord te laten. Juist als je niet overtuigd bent, hoop ik dat je wél nieuwsgierig bent geworden. Lezen dus!