Conferentie over onderwijs en de Sustainable Development Goals

De komende drie dagen ben ik als dagvoorzitter ondergedompeld in de wereld van Education for Sustainable Development (ESD). Hier wordt door de Verenigde Naties enorm aan getrokken omdat het de kans biedt jonge mensen change agents voor duurzame ontwikkeling te maken. Op deze wijze heeft onderwijs (SDG 4) het in zich de andere 16 SDG's een zetje in de rug te geven. Dat klinkt als een winstverdubbelaar toch? Het is voor mij een nieuwe wereld waar ik heel nieuwsgierig van word. Zo wordt er onderscheid gemaakt tussen formeel, niet-formeel en informeel leren. Waarbij formeel leren het leren op school is, niet-formeel het leren buiten school maar wel door de school georganiseerd (natuurproject om de school, excursies enz) en informeel leren min of meer spontaan leren buiten de school. Deskundigen die hier in thuis zijn denken na en adviseren over hoe je die verschillende vormen van leren kunt combineren om attitudes, gedrag en waarden van jonge mensen richting het duurzame te helpen ontwikkelen. Ik kijk hier erg naar uit al was het alleen maar omdat Arjen Wals één van de sprekers is. Van hem is de prachtige uitspraak:  "Als of inconsequent het goede proberen te doen, slechter is dan consequent het verkeerde doen."      

Leerzaam gesprek over deelauto's

Vorige week mooi gesprek gehad met de gemeente Nijmegen en een mobiliteitsadviesbureau over de deelauto. Dat zit zo: met stagiair Aiko Spitters wil ik graag kijken naar het benutten van het life event verhuizen om mensen hun eerste, tweede of zelfs derde auto op te geven ten faveure van een deelauto. Idee van een life event zoals verhuizen, nieuwe baan, gezinsuitbreiding is dat je dan meer openstaat voor gedragsverandering omdat als van zelf je ingesleten gewoontegedrag wordt doorbroken. Om daadwerkelijk zo'n life event te benutten is timing heel belangrijk: te vroeg en het gewoontegedrag wordt nog niet ter discussie gesteld, te laat en er is al nieuw gewoontegedrag . Best lastig mikken dus. De vakliteratuur lijkt aan te geven dat de ideale timing voor een interventie richting de deelauto zo net voor het verhuismoment ligt. We richten ons daarbij op nieuwbouwwijken omdat de opgedane lessen dan ook extra interessant zijn voor de woningbouwopgave van dit kabinet. Het gesprek bleek zo leerzaam omdat  ervaringsdeskundigen ons lieten zien dat afhankelijk van de ontwerpparameters van de nieuwbouwwijk de ideale timing veel eerder ligt dan het verhuismoment, namelijk voorafgaand aan het koopmoment. In nieuwbouwijken met een lage parkeernorm vindt namelijk een zelfselectie plaats op nieuwe bewoners die minder aan een auto / parkeerplaats hechten. Kiezen voor de woning, betekent dan vaak automatisch ook afstand  doen van de (tweede) auto en kiezen voor deelauto, OV en fiets.  In dit geval is een succesvolle gedragsinterventie er één die potentiele kopers voor de nieuwe woonwijk comfort geeft bij het aanbod van vervoersmodaliteiten anders dan de privé-auto. En zo wordt wederom het gelijk van Jan van der Waard (oud-KiM-collega) aangetoond: "Alles hangt met alles samen en dat in toenemende mate".        

Critical Review Sessie Mobiliteit & gedrag - system says: auto, gokken en snacken

Van de week weer zo'n mooie critical review sessie van de collega's van de Mobiliteitsvisie. Wederom onder leiding van Wim Derksen ging die deze keer over wat we weten over mobiliteit en gedrag. Goede verhalen van Marieke Martens (TNO), Erik Verhoef (RLI /UvA), Marije van Gent (HvA) en Jan Anne Annema (TuD). Samen vormden de sprekers een mooie mix. De bijdrage van Jan Anne ging over beleidshistorie in relatie tot de externaliteiten van automobiliteit (milieu, veiligheid en file) en daarmee goed beschouwd het minst over gedrag. Maar deze invalshoek bracht wel mooie scherpte in het gesprek. Want de autodominantie komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. De beleidshistorie laat zien dat sinds midden vorige eeuw al dan niet bewust is gebouwd aan een volledig op auto's ingerichte omgeving: een autocentrisch socio-technisch systeem met een nog al hardnekkige 'lock in' (lees vooral ook deze prachtige scriptie van een collega van de Gemeente Utrecht). En al dat beleid is óók gewoon gedragsbeleid, want al het beleid beoogd gedrag te beïnvloeden. Je in een wereld waarin per 180 miljard dollar aan autoreclames wordt uitgegeven afvragen of het wel OK is dat de overheid gedragsinterventies inzet om mensen uit de auto te bewegen, is enerzijds misschien best begrijpelijk, anderzijds dan weer niet passend bij sturen op brede welvaart. Reuzefijn daarom dat dit kabinet op andere dossiers alvast inzet op  gedragsbeïnvloeding door de omgevings- en mediabeleid (respectievelijk fast-food en gokken) en voor de auto zeker irt tot de woningbouwopgave liggen er misschien ook wel kansen.    

Ook als je inconsequent bent heb je recht van spreken!

Laatst las ik dat de Klimaattop in Glasgow gesponsord is door multinationals. In legio stands gingen bedrijven als Microsoft met voorbijgangers in gesprek met wat de voorbijgangers zelf doen aan een beter klimaat. Ook hoorde ik dat het model van de ecologische voetafdruk in opdracht van BP is ontwikkeld. Bijzondere pogingen om de verantwoordelijkheid van de klimaatverandering een persoonlijke verantwoordelijkheid te maken (...en weg te blijven van systeemkritiek). Al eerder schreven Roxanne van Ieperen en Jaap Tielbeeke hoe dit werkt en beschreef Naomi Ellemers het morele ongemak dat optreedt als iemand klimaatvriendelijker lijkt te zijn dan jij zelf. Arjen Wals gaf al aan dat het best mal is om mensen inconsequentheid te verwijten. Als of inconsequent het goede proberen te doen, slechter is dan consequent het verkeerde doen. In een mooie podcast gaat Sjors Roeters hier verder op in. Hij concludeert consequent zijn is geen optie. Je moet je best doen, maar het opnemen tegen alle prikkels en reclames; je houdt het niet vol zonder morele vakantie. Negatief gevolg daarvan kan zijn dat dit tot zelfcensuur leidt, omdat van mensen met systeemkritiek de onmogelijkheid van consistentie verwacht wordt. En dat moet stoppen zo luidt het betoog van Roeters. Dus vliegers, vleeseters, gokkers en fast-food eters ook jullie mogen maatschappijkritiek hebben.  

Pinguin Fred leest The Long Game van Dorie Clark

Dit boek bevat alle ingrediënten van een zelfhulpboek van het irritante soort. Dat wil zeggen veel theorettes, n=1 succesverhalen (zie ook De Succesillusie) en name dropping (six figure income, CEO, executive, Forbes 500 enz). Ook is dit zo’n boek waarvan Eric Koomen zegt dat het best in twintig pagina’s had gekund (ipv 233 pagina's). Dat beklaagd hebbende bevatten die twintig pagina’s wel wat interessante inzichten voor een goed gesprek in Pinguin Fred. Ik noem er een aantal:

- McKinsey-onderzoek laat zien dat de kantoorwerker gemiddeld 28% van haar/zijn werktijd kwijt is aan emails;

- Als je baas over je eigen agenda wil worden moet je geen To Do lijstjes maken maar acties in je agenda zetten;

- Nee zeggen blijft moeilijk, maar deze vier vragen zouden kunnen helpen: (1) wat is de totale tijdsinzet waaraan ik me commiteer als ik ja zeg?; (2) Wat zijn de emotionele en fysieke kosten van ja-zeggen (vooral van belang als je er voor moet reizen)?; (3) Wat zijn de opportunity costs (wat had ik anders met mijn tijd kunnen doen?); (4) Zou ik er over een jaar spijt van hebben als ik nee zou zeggen?;

- Om meer dan middelmatig te zijn moet je scherp maken waar je slecht in bent en wilt blijven; 

- Werk in golven aan je doelen: leren, creëren, netwerken en oogsten; 

- Het is misvatting te denken dat optimaliseren voor korte-termijnsucces tot lange-termijnsucces leidt.

 

Catch (0,)22 - fysieke kantoorcapaciteit versus de Webex kantoorcapaciteit

Of het de post-carnaval coronapiek is (#alsgemaarleutheb) of het thuiswerken toch wel erg comfortabel tot gewoontegedrag is ingesleten (wie zal het zeggen?), feit is; echt druk wordt het nog niet op de Rijnstraat. En dat is vooralsnog maar goed ook is het punt dat ik in deze blog wil maken. Waar de fysieke capaciteit op kantoor 0,5 werkplek per FTE is, nadert de Webex-capaciteit die van 0,22 werkplek per FTE. Dat zit zo: een telefonerende collega is gezien de geluidsoverlast namelijk al best irritant een webexende collega is dit nog veel meer. Waar een telefoontje - uitzondering daargelaten  -zelden het half uur aan tikt is dit al gauw de minimale omvang van een webexvergadering. In zo’n zeldzaam begeerlijk eenpersoonskamer en nieuw te plaatsten videobelcel gaat natuurlijk niets mis, maar in de twee/vierpersoonskamers en - God betere het - in de kantoortuinen staat webexen gelijk aan een grove schending van de collegiale omgangsvormen. Het is dan ook zaak dat we als de wiedeweerga voorzien van eigen laptop, telefoon, iPad, speakerphone, koptelefoon en headsetsplitter gaan aanleren hoe we de ankerpuntzitjes, kantoorverdiepingvergaderzaaltjes en de vergaderzalen op de vierde en vijfde verdieping optimaal en collegavriendelijk Webex-o-logisch gaan benutten. Volgende week gaat BIT-IenW gedragsteam dan ook met een cameraploeg van het programma hybride werken in de weer om een set instructiefilmpjes te maken. En dat alles aan de hand van een filmdraaiboek van onze BIT-collega Sanne Kalshoven. 

Onderzoek Nature: G20-coronaherstelfondsen maar zeer beperkt duurzaam aangewend

In een onlangs gepubliceerde Nature publicatie wordt geconcludeerd dat van de 14.000 miljard dollar (ongeveer het BBP van China) die de G20 landen aan coronaherstel hebben uitgegeven maar 6% een CO2-emissiereducerend effect heeft en 3% zelfs een emissieverhogend effect (het gaan hier dan bijvoorbeeld om steun voor luchtvaartmaatschappijen). De Europese Unie - dus niet de individuele landen - geeft haar fondsen verreweg het meest duurzaam uit; bijna 50% van de uitgaven heeft een emissiereducerend effect (tegen 0% emissieverhogend). Bijna alle G20-landen steunen hun luchtvaartmaatschappijen, alleen Frankrijk krijgt een complimentje van de auteurs omdat ze als enige duurzaamheidsvoorwaarden aan steun voor AirFrance hebben gekoppeld. De auteurs geven vier aanbevelingen om fondsen duurzamer uit te gaan geven. Aanbevelingen die wellicht ook voor de Nederlandse fondsen ter inspiratie zouden kunnen dienen:     

(1) Geef net als Frankrijk duurzaamheidsvoorwaarden mee (niet alleen voor luchtvaart);

(2) Zorg dat het geld leidt tot een directe (ipv indirecte) emissiereductie (vb Zuid-Korea investeerde in isolatie van woningen, Duitsland in elektrische dienstauto's);

(3) Investeer in een post-carbon industrie (vb EU zet in op ontwikkelen van Europese accu-industrie)

(4) Technici: Onderzoek hoe een uitgegeven euro het meeste emissiereductie oplevert. Sociale wetenschappers: onderzoek waarom er zulke grote verschillen tussen op het oog ook vergelijkbare landen zitten.  

Collega's cybersecurity-bewust maken

Vrijdag een mooi gesprek met twee collega's die de titel van deze blog tot hun doel hebben gemaakt. Vooraf was ik bang dat ik blijmoedig moest reflecteren op kansloze nieuwsbrieven en posters, maar de collega's hadden al een mooi en intuïtief kansrijk interventiemiddel bedacht. Het idee dat ze hebben en ook al toepassen is om 10 minuten trainingen te geven die je makkelijk in een teamoverleg kan inpassen. Bij één organisatieonderdeel (dat zelf graag wilde) hebben ze dit idee al toegepast met vier verschillende 10 minuten trainingen. Dat lijkt mij wat veel van het goede, dus heb ik gesuggereerd dit voor de minder leergierigen in te dikken tot één keer 15-20 minuten. Toegegeven die tijd moet je dan nog wel gedragsverantwoord en heel dicht op het doelgedrag invullen, maar het goede begin is er. Heb zowaar aangeboden de 20 minuten training in onze directe te komen uitproberen met collegiale nazit met de gedragscollega's. Veel belovend toch?   

   

Mini-psychologische analyse van alcoholgebruik

Leuke podcast van de Vlaamse krant De Standaard. Twintig procent (!) van de volwassen deed afgelopen februari mee aan de alcoholvrije maand in België. Sociaal psychologe Vera Hoorens gaat uitgebreid in de  ongemakkelijke waarheid dat alcohol ongezond is. Dit beseft leidt tot cognitieve dissonantie en de bijbehorende spanning lost de drinkende mens op door zichzelf te vertellen "Iedereen drinkt, en anderen misschien wel meer". Om dit voor jezelf geloofwaardig te houden is het van belang anderen te zien drinken. Als iemand op een feestje tegen je zegt: "Neem ook een drankje dan ga je het leuk hebben ", bedoelen ze eigenlijk te zeggen: "Dan ga ik het leuk hebben".  De principiële spa rood-drinker wordt daarbij gezien als een irritante morele rebel die aan het eigen te kortschieten herinnert (zie ook blog over het werk van Naomi Ellemers). De afkeuring die dit de morele rebel oplevert slaat om in bewondering als de niet-drinker zegt dat dit van wege gezondheid of zwangerschap is. Dan zegt het namelijk niets over wat de drinkende mens zelf zou moeten doen. In dit verband is het goed te vermelden dat ik sinds 1 oktober niet meer drink. En voor dat je chagrijnig wordt, dat is in een poging om van de apneu-hoofdpijn af te komen.