Vliegbelastingologie en de Wet van Tinbergen

In opdracht van IenW en de collega’s van FIN heeft CE Delft (met Significance, zie link) een mooi onderzoek gedaan naar verschillende varianten van de afstandsafhankelijke vliegbelasting die het kabinet voor 2027 heeft aangekondigd. Alle bestudeerde varianten scoren een high score op doeltreffendheid in het beleidskompas; alle varianten leveren door met tariefhoogtes te schuiven namelijk precies 257 miljoen op wat vooraf als doelstelling was meegegeven. Tot zover het vlag en wimpel deel van deze blog. De 257 miljoen was namelijk niet het enige doel dat het kabinet de departementen had meegegeven. De afstandsafhankelijke vliegbelasting zou ook tot minder lange afstandsvluchten en daarmee minder CO2 uitstoot moeten leiden. Op dat front zijn de resultaten minder indrukwekkend (1-3% minder CO2 uitstoot). Tinbergen zag dit natuurlijk al lang aankomen want je kunt immers - zo zegt zijn wet - niet twee doelen bereiken met één beleidsinstrument. (zie link). De beperkte winst is te wijten/danken aan de knellende capaciteitsrestricties op de grote Nederlandse luchthavens die maken dat de wegvallende vraag grotendeels wordt ingevuld vanuit de latente vraag. Het Beleidskompas zou dit een neveneffect noemen. Ondertussen is er ook een initiatief van mensen die met name voorheen actief in de luchtvaart waren; Call aviation to action (zie link). Met hun insiders kijk op de hanteerde business modellen zien zij het helemaal uit de hand escaleren met de luchtvaart. Als we niets doen kan de bijdrage van de luchtvaart aan de opwarming van de aarde in 2050 tot 22 procent toenemen (nu mondiaal 2,5 % CO2 bijdrage en 4-5% climate impact met niet-CO2 effecten erbij). De ondersteuners van de Call hekelen de nogal overoptimistische kijk op de impact van technologische innovatie. En daarnaast hekelen ze ook de neiging van de sector om zich met doelstellingen teveel te richten op verre toekomst in plaats van op korte termijn doelen die het huidige leiderschap aan het werk zetten. De mensen van de Call zetten vooral in op het vaststellen van CO2 budgetten voor de luchtvaart. En nu dacht ik in eens zo'n capaciteitsbeperking is eigenlijk best een mooie proxy voor een CO2 budget voor de luchtvaart.