“Alleen mensen die niet eenzaam zijn denken dat je eenzaamheid kan genezen door een einde te maken aan alleen zijn”

In tijden van corona neemt de kans op eenzaamheid toe. Maar wat is eenzaamheid eigenlijk en wat kan je er aan doen? De Correspondent haalde voor de gelegenheid een oude podcast onder het stof vandaan met daarin het prachtige blogtitelcitaat van Robert Weiss (1973). Allereerst is het goed te beseffen dat eenzaamheid een subjectief begrip is dat je kunt definiëren als de discrepantie tussen de sociale relaties die iemand zou willen hebben en de sociale relaties die hij/zij heeft. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen sociale eenzaamheid – het gemis van een groep waarvan je deel uitmaakt - en emotionele eenzaamheid - het gemis van een innige band met een ander. Chronische eenzaamheid – waarbij adaptief gedrag omslaat in destructief gedrag - is slecht nieuws vanwege de consequenties voor de gezondheid. Metastudies laten zien dat langdurige eenzaamheid net zo gevaarlijk is als roken of obesitas. Eenzame mensen bewegen minder, slapen slechter, hebben een hogere bloeddruk, een minder actief immuunsysteem en lopen een grotere kans om vroegtijdig te overlijden. Chronisch eenzaamheid houdt zichzelf ook nog eens in stand omdat eenzame mensen alerter zijn op sociale dreigingen, gevoeliger voor negatieve sociale cues en meer op zichzelf gericht. Dit zit het maken van betekenisvol sociaal contact dan ook vervelend in de weg. Van vier bestudeerde aanpakken: (1) het creëren van mogelijkheden tot sociaal contact; (2) het vergroten van de sociale steun; (3) het verbeteren van sociale vaardigheden; en (4) de sociale cognitie aanpakken, blijkt vooral de laatste goed te werken. Een gedragstherapie of cursus kan helpen chronisch eenzamen sociale situaties beter te laten interpreteren. In de coronatijd zien we een sterke stijging van tijdelijke eenzaamheid waarbij de eerste twee aanpakken hopelijk ook prima kunnen werken. Om met een positieve noot te eindigen….ook voor de coronatijd dachten we vaak dat eenzaamheid sterk neemt. Dat blijkt niet het geval. De angst voor eenzaamheid neemt echter wel toe.