Inspiratiesessie met Geert Kloppenburg inspireert in hoge mate

Mooie sessie met RWS-collega Erik Verroen als rustgevende tegenpool van de toch wel erg springerige Geert Kloppenburg (zie eerdere blog link). Met prachtig film- en fotomateriaal nam Geert ons mee in de casus Den Haag als verkeersinfarct in wording. Het is nu al druk, maar met de woningbouwopgave in het vooruitzicht wordt dat alleen maar erger. Geert gaf aan dat van wege de stikstofcrisis de geplande uitbreiding van de A4 even on hold is gezet en volgens Geert moet dat ook zo blijven omdat De Haagse straten en wegen dat extra verkeer vanaf de A4 helemaal niet kunnen verwerken.  Het beschikbare geld kan wat Geert betreft beter worden ingezet voor bijvoorbeeld een netwerk van hubs in en om Den Haag met een megahub in Zoetermeer -Lansingerland. Een RWS-collega verbonden aan de Mobiliteitsbeweging (zie link)  waarschuwde in deze voor jumping to conclusions; eerst maar eens zien wat voor rol voor het mobiliteitssysteem je eigenlijk voor je ziet. Hij kwam met de drieslag: (1) meer welzijn, minder mobiliteit; (2) mobiliteit in een duurzame wereld; (3) mobiliteit als enabler van duurzaamheid. En daar heeft hij natuurlijk een punt. Beter gezegd drie punten. Twee zaken waar Geert op inging inspireerde mij het meest. Ten eerste, het belang van het beseffen vanuit welke premisse je je dataverzameling en modellering doet (verwijzend naar Marleen Stikker). Dat werkt nogal door in je beleidskeuzes namelijk. Als vanzelf ging het hier om het begrip voertuigverliesuren. Al luisterend kreeg ik spontaan de ingeving deze voortaan te corrigeren voor het aantal lege stoelen in de auto (VVU netto = VVU bruto / (4,5 - autobezetting)). Dit leverde zowaar een duimpje op in groeps-chat :-). Ten tweede, het besef van dat je als overheid na moet denken over de landsdekkende aanwezigheid en de kwaliteit van het deelmobiliteit-aanbod. Ook een fijne boodschap uit zijn presentatie .....ik woon in ieder geval voor wat betreft fijnstof op één van de schoonste stukjes Den Haag (zie figuur met rood cirkeltje). Dat compenseert het wonen op een hitte-eiland weer een beetje (zie link).  

Hans Jeekel: Zullen we eindelijk eens serieus gaan handelen in de klimaatopgave voor mobiliteit?

Gewaardeerd oud-collega Hans Jeekel is na zijn pensioen nog steeds actief aan de TU Eindhoven waar hij met twaalf masterstudenten het Laboratorium voor Verantwoorde Mobiliteit bestiert. Op authentieke wijze windt Hans zich nog net zo op als vroeger. Tijdens zijn presentatie voor de collega's van Duurzame Mobiliteit ging hij dan ook lekker los op het beleid. Zo verwondert hij zich erover dat de klimaatopgave in gewenste reductiepercentages uitgedrukt een stuk lager is dan die van de andere klimaatdomeinen (zie figuur). Ook laat hij zien dat  rond 2040 pas de helft van ons wagenpark elektrisch is. Op zich wisten we dat wel met een gemiddelde levensduur van 18 jaar, maar toch...als je het dan in een tabelletje ziet komt het wel extra binnen. Misschien toch maar eens wat zwaarder gaan inzetten op het - al dan niet gesubsidieerd - om laten bouwen van fossiele auto's naar elektrische auto's. De bedrijfjes die dit doen zijn er al, maar dat zou je flink aan kunnen jagen door vanaf een bepaald jaartal fossiele auto's te weren van de openbare weg. Omdat beprijzen (BnG) en elektrificeren Hans te langzaam gaat komt hij voor de korte termijn met een verlanglijstje(zie figuur). Helemaal geen gek lijstje om er nog eens bij te pakken op weg naar de klimaatdoelen voor 2030. 

   

Pinguïn Fred leest Emotional

Dinsdag bespreekt Pinguïn Fred Emotional - How feelings shape our thinking  van Leonard Mlodinow. Hoewel de schrijver Amerikaans is, is het boek geen Amerikaans boek van het type 200 pagina's letters, 20 pagina's inhoud. Het boek staat namelijk boordevol anatomische en wetenschappelijke feitjes. Interessant, dat zeker, maar het leest niet echt makkelijk weg. Ook is het boek wat in onbalans omdat op drie/vierde van het boek het karakter omslaat van een verzameling wetenschappelijke inzichten, naar een weinig overtuigende poging tot een zelfhulpboek. Maar zoals gezegd....wel interessant. Hoofdboodschap is dat de wetenschappelijke inzichten van de laatste 20-30 jaar aantonen dat we emoties niet (langer) als een vervelende verstoring van rationeel denken mogen zien, maar juist als een onmisbare gids. Bij complexe situaties die zich niet laten adresseren door "als dit, dan dat" - regels, zorgt de combinatie van emotie en rationeel denken voor een efficiënte afweging van een passende respons. Een emotie is daarbij te zien als een soort van besturingssoftware die je hersenen op adequate wijze een uitvoeringsprogramma bij een situatie laten kiezen. Nog wat mooie lessen: 

• Constructionisten benadrukken dat de namen die we aan emoties geven meer afbakeningen  suggereren dan waar in werkelijkheid sprake van is en dat die afbakening ook nog eens taal- en cultuurafhankelijk is. Zo stelt Mldoinow dat het Turks geen onderscheid maakt tussen verdriet en woede (kizginlik, ik check het even bij collega Murat).  
• Pas vrij kort geleden is vastgesteld dat het beloningscentrum in de hersenen uit separate delen voor 'lekker vinden' en voor 'verlangen'. En die kunnen los van elkaar geactiveerd worden. Zo kunnen verslaafden verlangen naar iets wat ze vervolgens weinig voldoening geeft. Dit geldt ook voor hyperpalatable, vreetzucht bevorderende bewerkt voedsel (met in het boek een mooie verwijzing naar de supernormale stimuli van onze Nico Tinbergen). Ook valt tussen de regels te lezen dat je veel beter goede sigaren kunt roken dan de o zo bewerkte sigarettentabak.  Reclame werkt zo goed omdat het zich op 'verlangen' richt en niet op 'lekker vinden'. 
• Her zelfhulpdeel van het boek richt zich op: (1) het in beeld brengen van jouw eigen  emotionele profiel op de dimensies schaamte, schuld, angst, woede, agressie, romantische liefde, verbondenheid en geluk; (2) het managen van jouw profiel met bijbehorende emoties door drie strategieën: stoïcijnse acceptatie, herdefiniëren van een negatieve gedachtegang in een mee positieve maar desalniettemin realistische gedachtegang en door het uiten van je gevoelens. 

 

   

Hoe makkelijk 'van buiten naar binnen'- werken kan zijn

Van de week werd het 'van buiten naar binnen'-werken ons bij IenW wel heel makkelijk gemaakt zo met de mensen van 'buiten' voor de voordeur. En dat dan ook nog eens met van die bondig geformuleerde beleidswensen. De mensen van Scientist Rebellion (zie link) waren klip en klaar; ze willen dat veelvliegers worden belast en dat privé-vliegtuigen worden verboden. Die veelvliegers aanpakken zou afhankelijk van de politieke wensen bijvoorbeeld kunnen met een hoge vlakke taks of met een progressieve vliegtaks waar we als BIT al eerder onderzoek aan gedaan hebben. Onze tussenconclusie was toen: de progressieve vliegtaks leidt potentieel tot betere economische resultaten (de meeste CO2-reductie per als taks opgehaalde euro) en een hogere gepercipieerde eerlijkheid. Echter de praktische uitvoerbaarheid is nog wel een dingetje. Hoewel student Yari wel met een mogelijk uitvoerbare oplossing kwam. Het verbieden van privé-vliegtuigen hebben we niet onderzocht maar scoort vast ook heel goed op gepercipieerde eerlijkheid (zie ook de klimaatraadpleging, link). De 63 rijkste Fransen stoten net zoveel uit als de helft van alle andere Fransen (link) en dat het draagvlak voor klimaatbeleid geen goed.  Oxfam en Greenpeace kijken daarbij overigens ook naar de uitstoot van hun beleggingen en niet hun louter hun privé-uitstoot waar ik eerder over schreef (link). De rijkste Europeaan Bernard Arnault (van Louis Vuitton) heeft zijn privé-vliegtuig inmiddels verkocht  omdat zijn vlieggedrag nogal onder de loep lag. Nu vliegt hij triomfantelijk rond in gecharterde vliegtuigen. Dat is dan ook weer zo iets. 

 

 

Stikstof & woningbouw: uit de crisis innoveren en stil een beetje

Een mooie podcast over de zero-emissie ambitie van Oslo begint met een geluidsopname van een bouwplaats waarop alleen de geluiden van de crèche naast de bouwplaats te horen zijn. Dit komt omdat in Oslo deze bouwplaats inmiddels volledig zero-emissie is; dus niet alleen elektrische busjes, maar ook elektrische  vrachtwagens, shovels en bouwkranen. En als ik het dan over zero-emissie heb dan heb ik het niet alleen over CO2 maar ook over zonder diesel (zie link) en dus zonder NOx. Je zou zeggen die Raad van State uitspraak moet toch tot een  golf van innovatieadoptie in de Nederlandse bouwsector kunnen leiden? De ecologische impact van stikstofemissies is per slot van rekening een stuk makkelijker te meten zonder emissies. Als we dan toch nog even Oslo bellen kunnen we gelijk even navraag doen naar: (1)  het inkoopbeleid van die stad en over hoe ze het geregeld hebben dat alleen dingen gekocht worden die zero-emissie style worden afgeleverd; (2) hoe het OV betaald wordt uit de tolinkomsten van de fossiele autorijder. Dat ik daar komende zomer aan mee ga betalen voelt ineens stukken minder erg. Luister hier de podcast/presentatie: link  

 

Een ochtend lang over vlees praten

Coördinerend-klimaatminister Jetten had bedacht dat het een goed idee is als gedragsexperts advies geven op het ontwerp-beleidsprogramma klimaat. En...gelijk heeft hij. Na expertsessies over de domeinen gebouwde omgeving, MKB en DuMo (zie ook link) was het nu de beurt aan de eiwittransitie (zeg maar minder vlees en zuivel eten). Ik mocht de adviessessie aan elkaar quizmasteren en daar heb ik weer erg van genoten. Zeven gedragsexperts kregen ieder vijf minuten onversneden spreektijd om hun adviezen toe te lichten over hoe de verhouding plantaardige/dierlijke eiwitten van de huidige 40/60 naar 50/50 te krijgen. Dit leverde een gevarieerde en soms ook functioneel overlappende oogst op. De collega's van LNV waren dan ook zeer content en voegen het synthese-verslag van de bijeenkomst integraal toe aan hun zogenoemde voedselbrief die begin volgend jaar verschijnt. Wat fascinerende zichten:

- de energietransitie zit deels achter de voordeur, maar de eiwittransitie komt tot in de keuken en aan de eettafel. De eiwittransitie raakt dan ook aan rituelen en tradities en dat verklaart dan ook dat die goed instaat is weerstand op te roepen (denk aan de vleestaks); 

- gelukkig hoeft niet ieder doelgroepsegment even hard mee om de doelen op populatieniveau binnen bereik te krijgen. Als de doelgroepsegmenten compulsieve vleeseters en meatlovers wat minder steak en in plaats daarvan wat meer kip eten doet dat voor de gewenste CO2 reductie ook al goed. 

- de studie Eat-Lancet (zie link) laat zien dat het voor betrokkenen wellicht verleidelijk is om weerstand op de koop toe te nemen en daar zelfs wat doorheen te drukken, maar dat dit niet zonder gevaar is voor de transitie. Teveel druk op de carnivore segmenten kan namelijk maken dat de middengroepen van flexitariers ook in opstand komen en tekenen van reactantie laten zien. 

Vanavond komt de familie eten ter gelegenheid van mijn (bijna) verjaardag. Dit jaar hou ik het op de terugvaloptie kip maar met dit boek (zie foto) durf ik binnenkort vast wat rituelen en tradities te omzeilen en ga ik volgend jaar voor vega. 

     

CE gedragsstrategie thuis toegepast

Vanuit BIT (Danielle!) is ontzettend gewerkt aan de CE gedragsstrategie die opzichzelfstaand  al heel fijn is, maar ook onderdeel gaat vormen van het Nationaal Programma Circulaire Economie. Hevig geïnspireerd door de strategie zijn we hier in Huize De Maagd aan de gang gegaan met de in de strategie uitgelichte productgroep zitmeubels. Wij hebben een ontzettend leuk roze tweezitsbankje in de woonkamer staan. Echter, de bekleding is sterk verbleekt door het zonlicht en vertoont ook nogal wat slijtage plekken. Het bankje zit evenwel ontzettend lekker en het is dan ook mijn taak in het huishouden mij heftig tegen een nieuwe bank te verzetten. (vooral uit betaalpijn moet ik toegeven). Nu heeft mijn vrouw de in de gedragsstrategie oh zo gewenst verklaarde  reparatievaardigheden en zijn we naar lang twijfelen op een elastische hemelblauwe bankhoes uitgekomen. Ik was vooraf nogal bang voor grand foulard-achtige fladdertoestanden: voor de jongeren...  dit was een in de jaren 90 populaire, steeds verschuivende en immer verkreukte woonkameraccessoire. Deze angst bleef ongegrond; gewapend met haar nietpistool en gebruikmakend van het elastiek van de hoes kreeg mijn vrouw de nieuwe bekleding er strak op. Nu zitten we er voor zo'n 50 euro weer kek bij. Onze kleine bijdrage aan de vermindering van de jaarlijks weggegooide 247.000.000 kilo meubels. Overigens nog veel inspirerender dan onze mini-bijdrage is die van de dames van The Substitute! (zie link).