Klimaatterreur

Deze week veel klimaatacties op het nieuws; van best wel heel mild tot iets minder mild zoals het lek steken van banden van SUV's.  Over met name de eerste categorie een mooi stukje lofdicht van Floor Rusman in het NRC (link) ; klimaatactivisten doen een soort corvee waar niemand zin in heeft en waarvoor dankbaarheid op zijn plaats is. Jaap Tielbeke (link) heeft in zijn boek Een beter milieu begint niet bij jezelf al betoogt dat activisme, naast rechtszaken en politiek één van de drie ingrediënten vormt van wat een succesvolle klimaataanpak moet zijn.  In Ministry for the Future (link) wordt met terreur een vierde, in de roman, onontbeerlijk ingrediënt toegevoegd. In het boek gaat het dan niet over het lekprikken van banden maar over dodelijke aanslagen op miljardairs, (privé)-vliegtuigen, schepen enz. Sterker nog...in het boek dan hé ...heeft het Ministerie een geheime tak die dit terrorisme financieert en helpt uitvoeren. En dan zeggen dat ambtenaren saai zijn. In de roman wordt het onontbeerlijke karakter van dit vierde ingrediënt breed en overtuigend uitgemeten. Hoe dan ook laten we hopen dat het niet zover gaat komen en dat twee-componentenlijm en de drie van Tielbeke gaan volstaan.

       

Pinguin Fred bespreekt niet één maar twee boeken!

Van de week een speciale Pinguïn Fred waarin we twee eerder in deze blog besproken boeken nog eens dikketjes bespraken. Less is more van Jason Hickel (link) en More from Less (link) van Andrew McAfee. Ik modereerde het groepje dat More form Less gelezen had. We waren het er snel over eens dat de boodschap in dit boek wat ontspannender binnenkomt dan dat van Hickel. Maar helaas waren we het ook snel over eens dat aan twee van de vier voorwaarden van dat optimisme: publieke bewustwording en een responsieve overheid, niet zomaar wordt voldaan. Van elkaar de maat nemen op publieke bewustwording en het hopelijk bijpassende klimaatvriendelijke gedrag werden we al snel wat chagrijnig; daar zijn we dan ook snel mee opgehouden. Ik kon er nog mooi even de uitspraak van de Wageningse hoogleraar Arjen Wals ingooien. Die gaat over mensen die worden aangevallen vanwege hun vermeende inconsequente duurzame gedrag zoals leren schoenen dragen als je vegetariër bent. Wals zegt daar iets heel moois over: "Dat is toch een vreemde redenering? Omdat jij inconsequent het goede probeert et doen, heb je minder recht van spreken dan iemand die consequent het verkeerde doet?" Eerder haalde ik Sjors Roeters ( zie link) aan die ook steun geeft aan alle inconsequente mensen...aan iedereen als ware.  

O ja voor de liefhebbers....morgenochtend om 10.00 uur het debat tussen Jason Hickel en Barbara Baarsma (zie link) in de Tweede Kamer. Vast en zeker live te volgen.

AVG-proof gemaakt :-)

   

More from less - helaas de data kloppen niet

Donderdag staan we in de ASA verdiepingssessie o.a. stil bij More from less van Andrew McAfee. Die heeft een mooi idee over de vier ruiters van het optimisme (iov die van de apocalyps) technologische vooruitgang, kapitalisme, publieke bewustwording en een responsieve overheid en concludeert dat we ons  met meer van hetzelfde uit de klimaatcrisis kunnen groeien. Die ruiters zijn zo slecht nog niet, maar zijn data wel. De ontkoppeling van materiaalgebruik die hij voor de VS laat zien houdt geen rekening met het verschuiven van de productie naar het buitenland. Het Europees Milieuagentschap heeft dit al eens haarfijn ontleed en laat zien dat "What has been observed and termed as decoupling in some local cases was generally only apparent decoupling resulting mostly from an externalisation of environmental impact from high-consumption to low-consumption countries enabled by international trade." . Het echte plaatje is dus niet groen (domestic material consumption) maar rood (rwaw material consumption). 

   

Over groene groei en bruine krimp

Met dank aan collega Tim hier de link naar een wel heel hoffelijk twistgesprek over de (on)mogelijkheid van groene groei tussen Barbara Baarsma (Rabobank) en Hans Stegeman (Triodos). Baarsma geeft aan dat we groei nodig hebben al was het alleen maar om belasting te kunnen heffen om de samenleving te onderhouden. Interessant aan haar gedachte is, is het idee om het BBP te herdefiniëren door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en mantelzorg van een schaduwprijs te geven en mee te tellen. Hoe je daar dan belasting over moet heffen wordt me nog even niet duidelijk. Ze geeft verder aan dat groene groei niet meteen kan maar dat je tijd nodig hebt om langzaam maar zeker van relatieve ontkoppeling naar absolute ontkoppeling te komen. Stegeman brengt daar tegen in dat als dit al zo zou kunnen, we die tijd sowieso niet hebben omdat we nu al zes van de negen planetary boundaries overschrijden en we een beperkt CO2-budget hebben waar we razend snel door heen gaan.  Dit nog lost van de mogelijkheid van irreversibel ontsporende tipping points. Want hem betreft is het dus tijd voor bruine krimp (fossiel razend snel afbouwen). Baarsma gooide nog even het idee van verhandelbare persoonlijke CO2 budgetten in de strijd (waarvoor ze eerder heel onsportief verguist is) die ze toedeelt door het NL stukje resterend CO2 budget te delen door het aantal inwoners. Waarop Stegeman weer aangeeft dat dit een goed idee is dat als vanzelf tot bruine krimp gaat leiden. Een mooi gesprek waarbij bij mij me name het idee van het herdefiniëren van het BBP het doordenken waard is (los van die belasting dan). Want moeten we nu gaan strijden voor het vervangen van BBP door het brede welvaartsconcept of gaan we voor de wellicht meer haalbare variant om het BBP te herijken en het Brede Welvaartsconcept daarnaast als verdiepend dasboard te gebruiken? Daar is in deze blog al eerder het hoofd over gebroken aan de hand van het werk van Bas van Bavel en Rutger Hoekstra.      

IenW krijgt er stevig van langs van Geert Kloppenburg

Kritiek op de overheid is niet moeilijk te vinden, maar rechtstreekse kritiek op - met naam en toenaam - IenW in een maandblad kom je niet iedere dag tegen (....los van de verschijningsfrequentie :-). Maar goed in de Vrij Nederland krijgt IenW er dus flink van langs in een interviewartikel met mobiliteitsexpert Geert Kloppenburg. Kloppenburg gaat voor een duurzaam, veilig en toegankelijk OV netwerk dat ook uit deelfietsen en deel-elektrische auto's bestaat. Bij het Ministerie zeggen ze - zo stelt Kloppenbrug - dat de markt daar voor moet zorgen, maar die doet dat niet zo stelt hij. Het Ministerie is ondertussen bezig met de vraag hoe miljarden te investeren in meer weg en rails en daar zit volgens hem het probleem niet. Hij zegt nog veel meer, bijvoorbeeld over debiele plaatjes van drones en hyperloops, zonder dat er eerst gesproken wordt over vanuit welke waarden we de toekomst willen vormgeven. Of over geëlektrificeerde SUVs van 2600 kilo om iemand van 80 kilo te vervoeren. Waar hij mij in ieder geval in mee krijgt is nadenken over hoeveel elektrische auto's we straks willen hebben als er geen fossiele auto's meer zijn....hij komt op 4 miljoen in plaats van de huidige 8 miljoen, waarvan één miljoen deelauto's. Hij heeft het liever niet over autodelen omdat commerciële aanbieders zich op yuppen richten en niet op de buitenwijken bij sociale huurwoningen waar ze nodig zijn. O ja en hij heeft ook nog kritiek op van de Wijer en Steinbuch die teveel op alleen schoner vervoer zitten en ook met Thalia Verkade is hij het niet helemaal eens. Dit omdat het niet reëel is voor veel banen om op een paar minuten van je werk te gaan wonen zoals Verkade voorstelt te doen. Heb Geert Kloppenburg eerder zien optreden en hij heeft wat mij betreft een beetje een communicatiestijl die maakt dat je hem niet zomaar gelijk wil geven. Maar goed ik denk dat we daar toch wat overheen moeten stappen; Niet alleen de toon maakt de muziek.

Klimaatnarratieven die bijdragen aan draagvlak

Eerder schreef ik over de prachtige in opdracht van de Tweede Kamer uitgevoerde  TuD-klimaatraadpleging en de vier voorwaarden voor draagvlak die daar uit volgden. Nu kreeg ik via Job Harms (FIN, dank!) een prachtige OECD studie onder ogen die dat nog eens dikketjes internationaal overdoet. Dat onderzoek in 20 landen, zonder NL, maar de twintig samen wel goed voor 72% van de wereldwijde CO2 uitstoot laat een vergelijkbaar beeld zien. Burgers steunen klimaatbeleid als aan drie voorwaarden wordt voldaan: (1) de maatregelen moeten effectief zijn; (2) mogen niet leiden tot grotere verschillen tussen arm en rijk; en (3) mogen niet teveel pijn doen in het persoonlijke leven. Wat niet blijkt te helpen voor draagvlak is nog eens uitleggen hoe erg klimaatverandering is. Ook laat het onderzoek zien dat  weerstand tegen klimaatbeleid vooral daar optreedt waar minder goed OV is en waar sprake is van een grotere afhankelijkheid van de auto. En ook bijzonder....burgers steunen ook maatregelen die eenzijdig door hun eigen land worden genomen. Daartoe uitgenodigde gedragsexperts hebben eerder dit jaar als reactie op het concept-beleidsprogramma klimaat geadviseerd om (systematisch) klimaatnarratieven te ontwikkelen en toe te passen. De uitkomsten van  beide bovengenoemde studies bieden prachtige ingrediënten voor het opstellen van deze narratieven denk ik dan. Als bonus doet Ben Tiggelaar in de NRC van dit weekend een duit in het zakje met een derde studie die veel draagvlak voor klimaatbeleid belooft.