De geboorte van een zwarte zwaan

Hoe het verder met de corona in Nederland en daarbuiten gaat lopen weten we nog niet. Maar dat er met de corona-uitbraak - in de beeldspraak van Nassim NicholasTaleb - sprake is van de geboorte van een zwarte zwaan is duidelijk. Alle goede bedoelingen ten spijt, hier kan je natuurlijk niet tegenop early warningen. Nu is het tegelijkertijd best wel zo dat toekomstverkenners oog hebben voor de mogelijkheid van een pandemie. In de Horizonscan 2050 van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek (2014) wordt die wel degelijk genoemd onder het kopje unknown unknowns. Dan overigens weer wel in het hoofdstuk Demografische veranderingen. Dit terwijl de secundaire economische effecten van de huidige uitbraak - dat durven we nu toch al best te zeggen - vele malen groter lijken te zijn de primaire demografische impact. Maar goed het is netjes opgeschreven in een Horizonscan, maar vervolgens we doen er niet zoveel mee. In de WRR-bundel Uit zicht-toekomstverkennen met beleid is Roel in 't Veld weldenkend tegendraads op dreef als hij verklaart waarom geen enkele verantwoordelijke actor op de Horizonscan (toen die van 2007) reageert met adequate maatregelen. Dat is wat hem betreft omdat er voor vergaande maatregelen vaak geen draagvlak bestaat en omdat het acteren op tientallen prioritaire kansen- en bedreigingen niet op te brengen is voor een regering. Vervolgens komt hij dan weer uit op het belang van resilience of veerkracht uit, maar - dat vergeten we wel eens - daar zitten natuurlijk net zo goed kosten aan verbonden. Soms is dat haalbaar bijvoorbeeld als je er voor kiest strooizout in voorraad te houden. Vaak echter ook niet als bijvoorbeeld efficiency in de auto-industrie betekent dat je halffabricaten de wereld rond moet slepen.