Op zoek naar een bestickerde werkplek

De collega's van huisvesting hebben op de Rijnstraat allerlei kleurige stickers op werkruimtes geplakt om nog eens uit te leggen waar ze eigenlijk voor bedoeld zijn. Zo blijk je maar een kwartier in zo'n dure belcel te mogen zitten terwijl er toch zeker voor 22 minuten zuurstof beschikbaar is. Ook wel bijzonder is dat de stickers bestemmingen 'individuele focusruimte' (voor kort gebruik) en 'individuele overlegruimte' (alternatief belcel) nogal rigoreus op de éénpersoonskamers met een preferente werkplek zijn geplakt. Op intranet ben ik er achter gekomen dat het hier een experiment betreft. Binnen dit experiment zijn ook twee nieuwe gedragsregels ontwikkeld: "(1) Je mag een onbezette werkplek in gebruik nemen ook als er spullen liggen. Als de vorige gebruiker binnen 15 minuten terugkomt, zoek je een andere werkplek; (2) je gebruikt op kantoor één werkplek tegelijk; een overlegplek is ook een werkplek. Mocht je dus een overleg hebben dan laat je de plek die je verlaat ook leeg achter voor een ander." Op intranet verrassend veel en zo goed als zonder uitzondering, negatieve reacties. Te beginnen met reacties op de intranettekst 'helaas we krijgen geen extra ruimte op de Rijnstraat', ook veel reacties op de mogelijke ongezellige uitwerking van de 15 minuten-grens en één iemand dacht dat het hier een 1 april-grap betrof :-). Tja, terwijl het toch ook wel weer een moedige poging is onze sloppy bureau-etiquette wat te disciplineren. De twee gedragsregels illustreren daarbij overigens een mooi gedragsprincipe; het vaak gapende gat tussen de injunctieve norm (het opgeschreven - en in dit geval moeilijk terug te vinden - gewenste gedrag) en de descriptieve norm (het daadwerkelijk waarneembare gedrag). Ik denk dat we hier iets mee moeten. Ik klaag ook graag over het kantoor, maar het kan toch niet zo zijn dat we ons kantoor dimensioneren op de piekbezetting op dinsdag- of donderdagochtend 11.00 uur. Ook om het spitsmijden in het OV (prachtig onderzoek van BIT-Judith) een kans te geven moet je met elkaar zien te  regelen dat als je na 9.23 uur op kantoor aankomt, je niet automatisch de rest van de dag tot een herniazitje bent veroordeeld. Daarom lijkt het mij een goed idee om als honkvaste kantoorvlekgenoten (....en wie behoort daar niet toe?) per directievlek een eigen setje gedragsregels af te spreken. En dan natuurlijk ook gelijk met elkaar de sprong van injunctief naar descriptief te maken. 

      

 

Leren van het buitenland: Minder is ook een beleidsstrategie voor de auto

In Nederland zijn we (nog) niet zo van de beleidsstrategie van 'minder'. Maar omdat ASA van de lange lijnen is, is het goed daar ook eens over na te gaan denken. Al eerder schreef ik over het boekje van Geert Kloppenberg en zijn berekening naar hoeveel auto's NL eigenlijk nodig heeft (zie link). Nu graag even de aandacht voor de Schotse roadmap "Reducing car use for a healthier and greener Scotland" met als ondertitel "a roadmap to achieve a 20 per cent reduction in car kilometres by 2030". Zoals de titel al aangeeft gaat het hier niet om minder auto's maar om minder kilometers. Niet helemaal de ideale oplossing omdat KiM al liet zien dat bij de overgang naar de E-auto de uitstoot vooral in de productiefase van de auto gaat zitten (zie link). Maar toch interessant om eens te bekijken wat we zoal op die roadmap tegenkomen: (1) een brede maatschappelijke discussie over autogebruik; (2) interventies gericht op het reduceren van de behoefte om te reizen; (3) interventies die er voor zorgen dat mensen ook lokaal een goed leven hebben; (4) interventies gericht op een modal shift (zeg maar ons STOMP-principe); (5) interventies gericht op het combineren van trips en op carpoolen; (6) verder onderzoek. Hoewel wij met onze aandacht voor krimpgebieden en het onderscheid dat we maken tussen bereikbaarheid en mobiliteit ook wel inzetten op stap 3, valt op dat we - corrigeer me als ik er naast zit - we nog niet zo expliciet inzetten op stap 1 en 2. Dat geeft te denken. En passant kennis gemaakt met een voor mij nieuw gedragsmodel dat de Schotse overheid gebruikt (ISM, zie link en plaatje).

   

Met Cialdini op roverspad

Robert Cialdini is een soort van psycholoog-superstar die miljoenen exemplaren van zijn boek Influence - the psychology of persuasion  heeft verkocht. Hij heeft onder andere de overtuigingskracht van tweedehands autoverkopers geobserveerd om zo de eerste zes van de door hem beschreven overtuigingsprincipes scherp te krijgen. Zelf lijkt hij - bedenk ik me - ook wel wat op een tweedehands autoverkoper. Hoe dan ook één van die zes principes is die van 'consistentie'; als je tegen een klein verzoek of aanbod 'ja' hebt gezegd, ben je eerder geneigd 'ja' te zeggen tegen een groter verzoek of aanbod. En dat is precies het principe dat drie dieven onlangs gebruikt hebben in hun babbeltruuk om mijn bejaarde benedenburen te bestelen. Dat ging ongeveer als volgt. Net voor het begin van de ramadan kwam een al wat ouder echtpaar bij mijn benedenburen aan de deur om ze - dat zou traditie zijn - een stukje fruit aan te bieden. Dat hebben mijn buren met de deur half open geaccepteerd en vervolgens hebben mijn buren vriendelijk dankjewel gezegd en de deur weer gesloten. Tot zover niets aan de hand. Net na de ramadan kwam echter hetzelfde echtpaar weer aan de deur. Ook nu met een traktatie. Deze keer van groter formaat waardoor ze even binnen moesten komen om het op de eettafel te zetten. Consistent als ook mijn benedenburen zijn stemden ze daar mee in. In de woonkamer werden ze aan de praat gehouden terwijl een handlanger de op een kier staande voordeur binnenglipte en in de slaapkamer geld en sieraden stal. Uitermate droevig,  doortrapt en van het type 'hier had ik zonder twijfel zelf ook in kunnen trappen'.  

    

Innovatie-academie: De kansen maar wellicht ook de beperkingen van de CSRD

CSRD staat voor Corporate Sustainability Reporting Directive een nieuwe Europese richtlijn die vanaf dit jaar eerst de beursgenoteerde bedrijven en daarna steeds meer (grote) bedrijven verplicht te rapporteren over duurzaamheid. Het gaat dan zowel over van buiten naar binnen 'de wijze waarop duurzaamheidsaspecten hun prestatie, positie en ontwikkeling beïnvloeden'  als van binnen naar buiten 'de wijze waarop de onderneming effect heeft op mens en milieu'. De ISM innovatie academie stond afgelopen donderdag in het teken van deze CSRD en wat we hier als IenW wel en ook niet mee kunnen. Met enthousiaste presentaties van oa Copper 8, CBS, The Terrace en Nauta Dutilh had organisator Henny de Jong de kennisoverdracht al vast prima van 'buiten naar binnen' georganiseerd. Ook mooi om te bemerken dat de collega's van de vrachtwagenheffing de terugsluis benutten om al met 500 vervoerders te oefenen met CSRD gericht op het bereiken van een hogere beladingsgraad in vrachtwagens. Ook het werk van DuMo aan de rapportageverplichting werkgebonden personenmobiliteit (WPM) - over de CO2 uitstoot van zakelijke en woon-werk mobililiteit - houdt al slim rekening met de CSRD. Ook voor ander beleidsdossiers wordt het zaak te gaan nadenken over welke data uit de (geagregeerde) rapportages interessant zijn en hoe die vervolgens ook echt te  gaan gebruiken voor het bereiken van de beleidsdoelen. Ondertussen goed waken voor de papieren tijger.

  

Amersfoort wil graag de mooiste stad van Europa blijven en zet in op parkeerbeleid

Zal je net zien...woon ik niet meer in Amersfoort en dan wordt de stad uitverkozen tot mooiste Europese stad van het jaar. De jury roemt oa de kwaliteit van leven, vooruitstrevende planning en ruimte voor vernieuwing. Verkeers-wethouder Bijlholt richt zich dan ook niet alleen op de kwaliteit in het nu maar ook over die van over twee generaties. Ik zeg brede welvaart pur sang. Hij concludeert dat 10.000 woningen klimaatbestendig bouwen binnen de bestaande stadsgrenzen en de stad dan ook nog bereikbaar te houden alleen te doen is als hij bereid is te sturen met het parkeerbeleid; lees parkeernorm, vergunning parkeren, betaald parkeren en de deelauto. Zowel in Binnenlands Bestuur als op de radio is hier aandacht voor. In Je geld of je leven (luister link, met dank aan Sanne) gaan de wethouder uit Amersfoort, de presentator uit Amersfoort en de wetenschapper uit Amersfoort (Bert van Wee) hier over in gesprek. Mooi om te horen hoe twee IenW beleidsterreinen 'mobiliteit' en 'klimaatadaptatie' hier samen komen. Nog mooier om te bemerken dat de wethouder heeft begrepen dat de wortel en de stok in combinatie gehanteerd moeten worden om de deelauto aantrekkelijk te maken en dat Bert hem hier groot gelijk in geeft. En passant wordt ook duidelijk dat een raadplegend referendum dan wel participatief is, maar weinig geschikt om mensen na te laten denken over brede welvaart, ondanks de zorg die in de formulering van de vraagstelling is gestopt (zie link). 

Wat als.. de formatie een Project Start-Up was?

In de Volkskrant een actiefoto van de formatie. Nu ja actie...het zag er allemaal erg statisch uit; ronde tafel met een gat in het midden, stapeltjes papier enz. Nu pretendeer ik niet te weten hoe ze daar dagdagelijks bij elkaar zitten, maar ik kan me zomaar voorstellen dat de foto een representatief beeld geeft. Tja en ik zou dat dus niet zo doen; ruimte en werkvormen doen er echt toe. Dus als me binnenkort gevraagd wordt de formatie als een Project Start-Up te gaan organiseren...en jullie weten dat kan nooit lang meer duren, dan zijn dit de ingrediënten waar ik nu aan denk:

• Versnellingskamer: grote ruimte, als eerste de tafels er uit, comfortabele stoelen in een kring, kleine break-out kamers;
• Op die van de facilitatoren na alle laptops en telefoons inleveren;
• Beginnen met het eind voor ogen: bij aanvang een dummy versie van het coalitie-akkoord met in het begin alleen de onderwerpen;
• Iedere week een andere locatie met overnachtingen. Vergeet Groningen en Zeeland niet. In weekstart wordt oa met fotomateriaal en een nieuwe dummy-versie teruggeblikt op de vorige week; 
• Gasten stellen zich ruim voor hun komst met een videoboodschap voor. De formerende partijen stellen mede op basis daarvan een lijstje vragen op voor de gast van buiten. 
• Masterclasses door de planbureaus 
• Wandelpraatopdrachten in wisselende groepjes. Vertrouwen komt immers te voet.
• Kookworkshops: Geert en Pieter maken samen het toetje. Verder heb ik de gangen nog niet verdeeld
• Ik twijfel nog over een avondje naar de Haagse Kermis (denk aan botsautotjes)
• Roddelintervisie
• Venster naar de samenleving: aan het begin van de week worden de onderwerpen en ook al een beetje de vraagstelling geformuleerd voor straatinterviews, focusgroepgesprekken en draagvlakonderzoek. Uiterlijk vrijdagochtend worden de video's en de uitgewerkte resultaten  van die week gepresenteerd.

  

   

Podcast-tip: De R-ladder trede voor trede geïllustreerd met mooie voorbeelden

Graag wijs ik jullie even op een zeer informatieve en ook wel amusante podcastserie van Vrij Nederland over de circulaire economie. In zeven afleveren begeleidt host Katja Keuchenius de luisteraar én twee van haar redactiecollega's langs de R-ladder. Ze laat daarin oa geluiddfragmenten horen met ondernemers, overheden en wetenschappers die aan de circulaire economie werken. De dynamiek van Katja samen met haar twee wat archetypische geselecteerde collega's in de studio voegt echt wat toe. De ene collega van het type jonge activiste die het allemaal niet snel genoeg kan en de andere collega een wat oudere heer van de financiele afdeling die er aanvankelijk wat kritisch inzit, maar gaandeweg steeds meer zin in de circulaire economie lijkt te krijgen. Achtereenvolgens komen aan de orde: aflevering 1 Hoe maken we de boel circulair;  aflevering 2  Waarom recyclen niet zo circulair is;  aflevering 3 Repareren heeft de toekomst; aflevering 4 De hobbels van hergebruik; aflevering 5 Genoegen nemen met minder; aflevering 6 Weigeren om afval te produceren; aflevering 7  De staat van de circulaire economie. En als je maar geduld voor ééntje hebt....luister dan de laatste aflevering met oa PBL-collega Aldert Hanemaaijer en Hans Stegeman hoofdeconoom van TRIODOS-bank (zie ook link). Enneuh laten we Katja Keuchenius vooral eens uitnodigen voor een ASA-masterclass.   

10 jaar BINNL-heidag leverde weer voor 10 jaar werk op!

Donderdag vond de BINNL-heidag (zie link) in Utrecht plaats. Als dagvoorzitter was het mijn rol om 52 mensen geweldige ideeën te laten bedenken en om ze niet te vergeten ook het viermoment van 10 jaar BINNL met samenzang te vieren.  Het programma zat goed in elkaar (compliment voor de organisatie) met eerst een prachtige bijdrage vanuit de OECD in Parijs. Daar hebben ze door lang naar BITs over de hele wereld te kijken bedacht welke 14 zaken nodig zijn om van je BIT een succes te maken. Heel interessant in hun presentatie was ook te bezien hoe oudere teams (waaronder BIT IenW) in hogere mate tegen bepaalde problemen aanlopen dan jongere teams (zie plaatje). Aansluitend deed de voorzitter van BINNL met zijn plaatsvervangers een schot voor de boeg van wat ons de komende 10 jaar te doen staat op het gebied van kennisborging/deling, data& monitoring, verankering in primaire proces en kwaliteits, ethische en beroepsstandaarden. Waarna we hierop in parallelle workshops hebben voortgeborduurd. Een mooie opbrengst aan ideeën met daarbij ook het besef dat niet alles tegelijkertijd kan en dat je ook niet alles in werkgroepen moet proberen op te pakken. 

   

Fossiel reclameverbod: eindelijk weer eens koploper!

In eerdere blogs (zie blog) heb ik me wel eens opgewonden over de neiging onszelf als Ministerie of als NL ergens koploper in te noemen. Ik zeg wel eens dat je je als NL pas koploper mag noemen als mensen uit een aantal andere landen dat over je zeggen. Nu we hebben er één!; NL is koploper in het doorvoeren van een verbod op fossiele reclames. Op niveau van het Rijk bakken we er nog niet veel van maar gemeentes, universiteiten en musea doen het al wel heel goed. En dat zeggen ze niet zelf, maar dat zeggen deskundigen uit India, VK, Australie, Zuid-Afrika en Oostenrijk. Het eerder door gedragsexperts geschreven advies aan de Tweede Kamer (zie ook blog) komt uitgebreid aan de orde in de Vrij Nederland-podcast (zie link) waarin NL koploper wordt genoemd. De experts geven aan dat fossiele reclames mensen verleiden om meer te consumeren en geven mensen het idee dat 'niet-duurzaam gedrag normaler, gangbaarder en meer geaccepteerd is dan dit daadwerkelijk is'. Klimaatbeleid zonder fossiel reclameverbod zien zij als een soort van dweilen met de kraan open. Er wordt wel eens getwijfeld of het invoeren van een reclameverbod juridisch haalbaar is, maar de podcast wijst er op dat een reclameverbod misschien zelfs wel een verplichting is; de Europese richtlijn Audiovisuele mediadiensten verplicht lidstaten namelijk reclame-uitingen te verbieden die aansporen tot gedrag dat in hoge mate schadelijk is voor gezondheid, veiligheid en milieu.