Toekomstige duurzame mobiliteit volgens Carlo van de Weijer en Maarten Steinbuch

Mooie uitzending bij VPRO Tegenlicht. Wat hebben de heren zoal aan interessants te vertellen en zou wat hen betreft leidend moeten zijn in de Mobiliteitsvisie (hoewel ze die niet noemden):

- we moeten van Transit Oriented Development naar Cycle Oriented Development. Een fietskilometer is veel goedkoper dan een OV-kilometer en de e-bike leidt tot de nodige inclusiviteit (voor ouderen dan). Dan moeten we in de stad dus wel zoals de term voorschrijft de fiets voorrang geven (te beginnen met het bijstellen van de vier altijd op rood staande fietsstoplichten op weg van Scheveningen naar kantoor);

-de volledig zelfrijdende auto gaat er niet komen. Hij is onnodig (de Weijer) of niet haalbaar (in de stad)(Steinbuch). Wel wordt de auto steeds slimmer en veiliger;

- het adagium moet zijn "domme infra, slimme voertuigen". Voertuigen en hun software veranderen veel sneller dan infra kosteneffectief bij kan houden;

- urban air mobility gaat het niet worden. Niet schaalbaar en niet veel beter dan een helikopter en die zie je nu ook weinig;

-hyperloop gaat het niet worden. De infra is te duur. Misschien wel voor goederen;

-internationaal treinen ipv vliegen gaat het niet worden. Nieuwe infra is te duur en te weinig duurzaam. Bestaand spoor beter benutten kan helpen om 2-4% van de vluchten over te nemen;

-elektrisch vliegen gaat het wél worden, althans binnen Europa. Ze zijn onder de indruk van TuD start up Venturi /Maeve die over acht jaar een achtmotorig elektrisch vliegtuig op de markt willen brengen met een capaciteit van 44 personen anticiperend op een batterij die er over zes jaar kan zijn. Start-up Lucy die elektrisch wil vliegen tussen regionale vliegvelden met last mile service bestelde er vast eentje;

-intercontinentale vluchten zullen met synthetische kerosine moeten plaats vinden. Zonneparken ter grote van NL moeten in Namibië of Chili moeten terplekke de energie leveren om CO2 uit de lucht halen om er op circulaire wijze kerosine van te maken (zo is overigens nog geen rekening gehouden met de radiative forcing factor van emissies op grote hoogte); 

-tot die tijd moeten we consuminderen maar dat is lastig. We moeten inzetten op minder vliegen....maar dat gaat niet lukken;  

Mooi om de heren zo met onderbouwd techno-optimisme bezig te horen zijn. Tot die tijd is het aan de gedragologen om wat tijd te winnen en aan onze missie-gedreven innovatieregisseurs om ferm te sturen op de missie en misschien wat minder op het verdienvermogen. 

Koop nog even geen superjacht!

Al eerder leerde schreef ik over het mooie I&O-onderzoek waaruit blijkt dat duurzaam denken nog niet tot duurzaam doen leidt. Via het boek over Consumption Corridors kwam ik uit op een Duits onderzoek dat op dit punt nog eens heerlijk de diepte in gaat. Niet goede voornemens, maar besteedbaar inkomen in belangrijke mate de CO2-voetafdruk bepaal: hoe hoger het inkomen, hoe groter de platvoet. Mensen met een hoger inkomen slagen er wél in duurzaam gedrag te vertonen zoals het aanschaffen van zuinige apparaten, recyclen en het kopen van organisch voedsel. Zij scoren hier beter op dan de minder bedeelden. Echter dit wordt meer dan volledig te niet gedaan door hoge milieu-impact gedragingen als hun grotere woningen en hun grootse reisgedrag.  De enige hoog-impact gedraging waar duurzame denkers het beter in doen is in minder vlees eten. De auteurs denken dan ook dat de milieupsychologie zich meer zou moeten gaan richten op aan status gerelateerde life styles ipv op individuele gedragingen. in dat licht is het aardig om eens te kijken naar de uitstoot van miljardairs. Ook daar is onderzoek naar gedaan. Met stip op één voor wat betreft megavervuilers staat Roman Abramovich met ruim 33000 ton CO2 eq tegen 10 ton voor een gemiddelde NL. Tweede derde van zijn uitstoot komt van zijn superjacht en de rest voornamelijk  uit zijn vliegtuigen en helikopters.   

Revisited - Klimaatverandering: het gat tussen denken en doen

Een paar weken geleden kreeg ik een mooie blast from the past na het lezen van dit artikel over klimaatgedrag in NRC. Want in dit artikel wordt de Canadese hoogleraar Robert Gifford aangehaald. Ruim voor corona ons leerde handig te worden in videovergaderen had ik Gifford gevraagd op te treden in een BIT IenW-special over zijn Klimaatdraken van inertia. Dat deden we toen nog met een filmpje dat ik vast niet meer terug kan vinden, maar het geschreven relaas is niet verloren gegaan. In deze link zijn alle 33 draken terug te vinden met als ontboezeming mijn persoonlijke top 3 en in deze link een beknopt verslagje van de bijeenkomst! 

Brede Welvaart to the max

Binnen onze directie ASA wordt flink aan toepassing van Brede Welvaart gewerkt en dat is een goede zaak.  Mooi om niet alleen naar het hier en nu, maar ook naar het elders en later te kijken en natuurlijk naar de verdelingseffecten. Het gratis te downloaden en licht te verteren (111 pagina's van kaft tot kaft)  Consumption Corridors - Living a Good Life within Sustainable Limits  is een moedige poging om concreet invulling te geven aan de volle breedte van Brede Welvaart. De aanpak doet een beetje denken aan die van Kate Raworths' Donut Economy  en onze eigen Jos Voeten's gesprekswijzer DuMo. Consumpion corridors beschrijven namelijk de ruimte tussen de minimale consumptie standaarden die nodig zijn ieder individu de mogelijkheid tot een goed leven te geven en de maximale consumptie waarboven de consumptie van de één die van de ander in gevaar brengt. De auteurs gaan uitgebreid in op wat dat goede leven dan is. Ze maken daarbij bruikbaar onderscheid in  desires (onbeperkt, subjectief) en needs (universeel en onvervangbaar) en in needs en satisfiers (middelen om de needs te behalen). Dat eerste onderscheid is al eens door de Rolling Stones belicht het tweede onderscheid is nodig om aan te geven dat needs niet ter discussie worden gesteld door te sturen op duurzaamheid, voor satisfiers en de 'hoe meer, hoe beter'- gedachte die hier uit voort komt is dat wel het geval. Auteurs passen het idee van de consumption corridors toe op woonoppervlakte en ik ben bang dat ik meer dan de helft van mijn woonruimte moet inleveren om nog net in het corridor te komen. Dat is natuurlijk allemaal niet zo mooi.  Ook niet zo mooi of kansrijk lijkt de gedachte dat de corridors voor verschillende producten middels publieke participatie afgesproken zouden moeten gaan worden. Dat neemt niet weg dat dit boekje zeer de moeite waard is. De gevolgen voor ons in het hier en nu lijken dan allemaal niet zo fraai, het goede leven op basis van needs kan er zelfs op vooruit gaan!  Als BONUS worden ook nog eens vakkundig vier mythes onderuit geschoffeld. Lezen dus! 

 

Het DGWB-zomerevent

Donderdag heerlijk genoten van het begeleiden van het zomerevent van de collega’s van DG Water en Bodem. Beregezellig en nog nuttig ook. Zo heb ik deelgenomen aan twee heerlijke parallelle workshops over werkstress en werkplezier en over de warme ontvangst van nieuwe collega’s. Daarnaast waren er ook nog workshops over oa het lerend ritme, nota’s soepel door de lijn geleiden, doorleven van de DGWB-visie en scherpte op taken en rollen. Met stip op een voor wat betreft werkstress stond planningsoptimisme. Tja dat is waarschijnlijk universeel, want zonder planningsoptimisme zou je waarschijnlijk nergens meer aan willen beginnen :-). Voor werkplezier kregen resultaten en prettige omgangsvormen veel stemmen. Zelf had ik psychologische veiligheid nog toegevoegd maar dat was waarschijnlijk net te abstract om veel stemmen op te leveren (terwijl het toch zo belangrijk is). Bij de ontvangst van nieuwe medewerkers gaat veel al best goed. Zoals bloemen bij ontvangst, de inzet van de ontvangstcollega;s van EVA en de eerste werkdag. Maar op het gebied van buddies en de verdere kennismaking gedurende de eerste twee weken valt nog wel het een en ander te verbeteren. Dat heb ik zelf ook nog maar even in de oren geknoopt. Voor nota’s soepel door de lijn kon ik er even een persoonlijke annekedote uit de oude doos in gooien. Ik ben nooit dichter bij een zenuwinzinking geweest dan bij het door de lijn krijgen van een setje kamervragen over een calamiteit bij een Belgische RWZI waarbij dagenlang ongezuiverd afvalwater via de Schelde NL instroomde. Ik had parafen nodig van RWS Zeeland, RWS hoofdkantoor, toen nog VROM en DGWB. Heb na afloop van een stressvolle periode nagerekend dat ik 57 keer meer tijd nodig had voor de parafen dan voor het op- en bijstellen van de antwoorden op de Kamervragen (Foto: WDOD).

Autokosten, inertie en de gedoe-factor van delen

 Dit weekend nog eens het mooie ANWB automagazine 2021 uit de wc-lectuurbak gevist. Zeer de moeite waard om de artikelen over de kosten van autobezit en de voor- en nadelen van autodelen te lezen. Van de vier Kia Niro’s die nauwkeurig op kosten worden vergeleken worden scoort de elektrische nieuwe het goedkoopst (46 cent/km), gevolgd door de private lease hybride (49 cent/km), de hybride occasion (50 cent/km) en de hybride nieuwe (51 cent/km). Op de kostencalculator van de ANWB doet onze gemotoriseerde erwt (VW Up) het met 25 cent/km overigens een stuk beter. Ook mooi dat er wordt verwezen naar de deelautocalculator op ritjeweg.nl. Die laat net als de studie van CROW zien dat je bij 10.000 km/jaar vaak goedkoper uit bent bij een van de meegenomen deelauto-aanbieders. En dan gaat het natuurlijk over heel veel Nederlandse autobezitters. Als je het op die manier bekijkt is het potentieel voor de deelauto in NL in ieder geval theoretisch veel groter dan de huidige bereidheid/ intentie die de zorgvuldige collega’s van het KiM op basis van enqueteresultaten in beeld hebben gebracht. De toch wel briljante te noemen BIT IenW stagiairs Thom Eisenga en Nick Dietrich laten voor elektrische private lease, respectievelijk de deelauto zien dat de kostenaspecten van groot belang zijn voor de mobilist. Terecht dus dat de e-auto-collega’s van beleid hameren op het belang van het communiceren van de totale kosten en de total cost of ownership. Hier ligt overigens nog een opgave voor het BIT-IenW team. Want hoe krijg je mensen nu zo ver om in lijn met hun kostenbewustzijn over de vermoedelijk gevoelde drempels van inertie en gedoe-factor heen te stappen? 

Gedrag politiek en Koninklijk maken

 De FIN collega's van Wijzer in Geldzaken zijn er deze week in geslaagd Minister Kaag in een toespraak meer dan 10 keer het woord gedrag te laten uitspreken. Koningin Maxima nam verder het Actieplan Consumentengedrag in ontvangst. Ook de gebezigde platformaanpak waarin de overheid op het gebied van schuldhulpverlening en aanzetten tot buffersparen samenwerkt met wetenschap en (financiële)organisaties smaakt naar meer. Zou zich bijvoorbeeld best kunnen lenen voor circulaire economie. Voor mij natuurlijk leuk dat ik het aan elkaar mocht kletsen. 

Anti-timemanagement

Het boek Four thousands weeks time management for mortals leest als een geestig en beregoed onderbouwd anti-timemanagement boek. Schrijver en ex-time managementgoeroe Olivier Burkeman heeft de verbetenheid van een ex-roker maar weet het toch gezellig te houden. De vier duizend weken uit de titel staan voor de gemiddelde levensduur van mensen die zijn boek kunnen kopen. Ik stip vlijf van zijn zeg maar hoofdthema’s aan:

De relatie tussen tijd en leven: Voor de verspreiding van het uurwerk was tijd het medium waarin het leven zich ontvouwde. Door de klok is men tijd als iets eigenstandigs gaan beschouwen, iets dat je gebruikt. Tijdsinzet wordt zo gewaardeerd als iets wat nut in de toekomst moet hebben. Hoe meer je bezig bent met je tijd goed gebruiken, hoe meer iedere dag er uit gaat zien als iets waar je door heen moet op weg naar een kalmere meer bevredigende toekomst…die niet komt. Hoe instrumenteler je relatie tot tijd is hoe meer onbeduidend het heden wordt. Daar moeten we vanaf schrijft ook Jorge Luis Borges: “Tijd is het materiaal waarvan we gemaakt zijn”. Of zoals Burkeman schrijft: “Het leven is een opeenvolgende reeks van vergankelijke ervaringen met een intrinsieke waarde” (vrije vertaling :-)

Onzekerheid: Bij alles wat de moeite waard is doe je met andere mensen en dat levert een onuitputtelijke bron onzekerheid op. Uitstelgedrag heeft dan ook minder met tijd te maken dan met de angst jezelf of anderen teleur te stellen. Zo ziet hij iPad/telefoon/laptop/tv-schermen niet als de oorzaak van afleiding maar meer als toevluchtsoorden in tijden van angst teleur te stellen. 

De productiviteits- en efficientievalstrik: naar mate je meer werk in je uitpuilende werkdag gepropt krijgt verschuiven  zeker voorde kenniswerker de grenzen van wat jezelf en anderen als jouw werk zien. Jij en soms dus ook anderen gaan meer taken als belangrijk, nuttig en verplichtend zien. Een andere verschijningsvorm van dit fenomeen is de email. Het prompt beantwoorden van emails genereert vooral meer emails. 

Nee zeggen en JOMO: Als je dan toch wil timemanagen wees dan vooral goed in nee zeggen en geniet van de Joy of Missing Out. Te weinig nee zeggen raakt aan de opportunity biass. Bij ja zeggen tegen een toezegging voor een toezegging voor de toekomst beseffen we niet welke mogelijke alternatieve tijdsbestedingen we opofferen. Volgens Burkeman zit JOMO in het besef dat je keuzes geen betekenis hebben als je nooit zou hoeven kiezen wat te missen. Hij moedigt zijn lezers dan ook aan vooral heerlijk te settelen. Dus ook wat werk betreft is het vooral heel belangrijk te kiezen wat je niet doet en daar - en dat lijkt me het moeilijkste - comfort bij te voelen. 

Stiekem toch timemanagement: Olivier kan het goeroeisme toch niet laten en sluit zijn boek af met een visie op een nieuwe vorm van timemanagement. Werk niet aan teveel dingen (max 3) tegelijkertijd is zijn belangrijkste advies. Probeer jezelf te trainen in het tolereren van het ongemakkelijke gevoel alles behalve het belangrijk ding waaraan je werkt voor je uit te schuiven. Doe vooral ook aan strategisch onderpresteren; bedenk waar je bewust niet goed in wil zijn. 

En nog 41 andere mooie inzichten en meningen, maar ja de Joy of Missing Out hè?!

Pinguin Fred leest Fantoomgroei

In het boek Fantoomgroei gaan Sander Heijne en Hendrik Noten in op een rapport van de Rabobank waaruit blijkt dat de afgelopen 40 jaar de NL economie met tientallen procenten is gegroeid terwijl de lonen nauwelijks meestegen. Zij noemen dit Fantoomgroei. Het is een behendig geschreven en plezierig leesbaar boek. Het leidt de lezer oa langs Mazzucato, de Donuteconomie, Paul Polman, just transition, de geschiedenis en de tekortkomingen van het BBP en brede welvaart. Misschien allemaal niet zo heel nieuw maar wel krachtig en overtuigend beschreven. Eenvoudige overtuigende formuleringen als ‘vooruitgang in plaats van groei’ passend bij brede welvaartsbegrip vind ik in ieder geval wel behulpzaam.  Nieuw voor mij en mooi vond in het voorbeeld van de Green Taxi uit Denver die succesvol de aanval op Uber geopend hebben door een eigen platformcooperatie te bouwen. Met de auteurs ben ik het denk ik wel eens als zij voorstellen dat ook de landelijke overheid een rol kan spelen bij deze initiatieven. Het is per slot van rekening ook niet zo’n gekke gedachte om platformen als onderdeel van de (digitale) infrastructuur te beschouwen. Of zoals zij het schrijven: “ de overheid als schepper van waarde, welzijn en welvaart”. Dit past overigens ook voortreffelijk bij overheidsinzet op market shaping in plaats van het oplossen van market failure. . Een van de zeven pilaren om het kapitalisme te repareren in het overigens ook hele fijne boek Missionaris Economy: a mooi shot guide to changing capitalism van Mazzucato. De lezende Pinguïns werden overigens vooral wat moedeloos van het boek Fantoomgroei. Volgende keer - dat is pas in  september - bespreken we Wanting: the power of mimetic desire and how to want wat you need. Rolling Stones fans zijn ook welkom!