Moon shot in de maak

Nog niet zo heel lang geleden schreef Mariana Mazzucato haar advies over missie-gericht onderzoek en innovatie voor de EU-cie. Mooi was toen al dat zij zich richt op maatschappelijke problemen of challenges die je graag opgelost zou willen zien. Zij stelde toen - in deze blog eerder beschreven -dat een goede moonshot-missie aan vijf criteria moet voldoen. Een missie die (1) gewaagd en inspirerend is en een brede maatschappelijke relevantie heeft; (2) meetbaar is en een deadline heeft; (3) ambitieus maar ook realistisch is; (4) cross -disciplinair, -sectoraal en -actor is; (5) ruimte biedt aan meervoudige bottom-up oplossingen. Bij een moonshot in de maak hebben we het vandaag de dag natuurlijk over het ontwikkelen van een corona-vaccin. En met niet al teveel dichterlijke vrijheid zou je kunnen stellen dat het met de meeste van de criteria wel goed zit. Criterium één is een inkopper. Criterium 2 meetbaar zeker en van de deadline moeten we maar maken zo snel mogelijk. Criterium 3 ambitieus zeker, realistisch hopelijk wel al is ervoor SARS en MERS nooit een goedgekeurd vaccin gekomen. Criterium 4 behoeft wellicht nog wat aandacht, hoewel er al vol op parallel getest wordt; dus tegelijkertijd aan proefdierstudies en  aan Fase 1 en 2 klinische trials. Ook is Bill Gates al bezig met het opzetten van zeven vaccin-productielijnen in de VS (ook een mooi stukje sleuteltechnologie voor NL/EU denk ik dan) en denken ethici al na over een eerlijke manier van vaccin-verstrekking. Criterium 5 zit helemaal goed want er wordt wereldwijd aan ruim 140 verschillende vaccins gewerkt. Op weg naar grootschalig testen in Fase 3-klinische trials wordt dat nog een flinke uitdaging voor internationale organisaties om dat te trechteren naar een behapbaar en testbaar aantal. Ondertussen schrijft Mazzucato niet alleen verstandig over innovatie maar ook over hoe overheden het kapitalisme zelfbewust om moeten bouwen naar een systeem van duurzaam en inclusief stakeholder kapitalisme.   

Heerlijk nieuwsgierig

Eerder schreef ik al eens over het werk van Dan Kahan, daar ben ik nu weer eens ingedoken. Zijn idee is dat wetenschappelijke nieuwsgierigheid je deels immuun kan maken voor (politiek gebonden) vooringenomenheid. Mooi omdat eens te lezen of te bekijken. Het is een in ieder geval een prachtige uitdaging eens te duiken in de zaken waar je het niet mee eens bent. Trump die kritisch is op de WHO? Je zou kunnen denken dat hij weer eens raar aan het doen is, maar de nieuwsgierige redactie van Zondag met Lubach laat zien dat hij toch wel een punt heeft (en een beroerd gevoel voor timing). Voor degene van jullie die echt in is voor een uitdaging heb ik deze podcast geselecteerd over mensen die geloven dat de aarde plat is. Dit is niet zomaar een cult van gekkies, nee het trekt ook hele intelligente mensen aan die niet geloven dat de aarde plat is, maar er enorm veel plezier aan beleven om redenen te bedenken waarom het toch zo is. Meer dan een beetje vermakelijk!    

Gewoontegedrag doorbreken - casus thuiswerken en video-vergaderen

Afgelopen donderdag was het zo ver. Van 10.00-12.00 uur zou het BIT samen met genodigde gedragsexperts en andere deelnemers een gedragsinterventie ontwerpsessie hebben via Webex. Ironisch genoeg dreigde juist deze sessie over thuiswerken en video-vergaderen volledig in de mist te lopen vanwege een wereldwijde Webexstoring op  precies dat zelfde moment. Gelukkig konden we met wat  kunst- en vliegwerk nog overschakelen naar het inmiddels verkettererde Zoom, dat dan gelukkig wel bleek te werken. Al met al leverde de sessie een set mogelijke kansrijke interventies gericht op medewerkers, leidinggevenden en werkgevers op. Deze kunnen we de komende tijd aanscherpen en uittesten opdat we binnenkort een set klaar hebben liggen voor als het postcorona-tijdperk gaat aanbreken. Zo'n fase van het geforceerd doorbreken van gewoontegedrag (iedere dag naar kantoor komen ook, al is het voor een vergadering van een half uur) biedt een prachtig natuurlijk gedrag-o-logisch experiment. Makkelijk is het vasthouden van het gedwongen ontstane nieuwe gedrag overigens lang niet altijd. Voor niet-marktgedreven gedrag als thuiswerken ben ik dan nog best optimistisch, zeker nu er wat extra tijd is om door alle video-vergader-kinderziektes heen te komen. Ondertussen wordt er her en der nagedacht over het doorbreken van ander gedragsbehoud. Zo zag ik dat er vanuit milieuorganisaties nagedacht wordt over post-corona zakelijk vliegen. Van - toegegeven andersoortige -eerdere crises weten we dat zakelijk vliegen na een dip weer vrij snel terugveert. Zakelijk vliegen is meer dan naar kantoor gaan een activiteit die op een markt plaatsvindt met bijbehorende (perverse)marktprikkels (denk aan de statusmarketing en aan airmiles die privé gebruikt worden). Dat gecombineerd met andere niet-monetaire individuele baten van zakelijk reizen (oa afwisseling, uit de sleur, andere omgeving) maakt dat minder zakelijk vliegen zonder aanvullend beleid op het eerste gezicht niet heel kansrijk lijkt.       

Dikke data –betekenisgeving in tijden van algoritmes

Als tegengeluid bij alle mooie beloften van Big data, algoritmes en artificiële intelligentie komt dit boek van Christian Madsbjerg als geroepen. Deze Deense Amerikaan probeert in één of twee alinea’s ook iets positiefs te zeggen over moderne datatechnologieën, maar heeft bovenal een tyfushekel (zie andere blog van dit weekend) aan alles wat uit Silicon Valley komt. Eigenlijk is zijn boek te lezen als één grote steunbetuiging voor kwalitatief onderzoek. En dat is wat hem betreft wel nodig ook nu ons gevoel voor alle niet-reductionistische kennis weg lijkt te eroderen. Kwantitatieve wetenschappers blijven maar reduceren en in segmentje stoppen zonder in de rommelige echte wereld rond te lopen. Dit leidt er volgens Madsbjerg toe dat we problemen proberen op te lossen zonder het probleem te kennen. Met zijn bureau doet hij dat anders. Zo onderzocht hij hoe het luxe Ford-merk Lincoln beter in de markt te zetten door zich echt te verdiepen in wat autoluxe in verschillende culturele contexten betekent (spoiler: niet de rijeigenschappen van de auto). Bij betekenisgeving gaat het om culturele intelligentie en om vijf principes: (1) cultuur niet het individu – sociale context bepaalt niet alleen ons gedrag, maar ook wat we van betekenis achten; (2) dikke data en niet alleen dunne data – niet alleen de feiten ook de context; (3) de savanne en niet de dierentuin – ga voor echte onderdompeling en niet voor focusgroepen en surveys; (4) creativiteit niet de productie; (5) de poolster niet de GPS – bij betekenisgeving wordt niet alles een disruptie genoemd zoals ze dat in Silicon Valley wel doen en wordt kennis uit het verleden niet afgedaan als uit de mode of gedateerd. En passant pakt hij ook het chronocentrisme van de singularity-boys nog even aan door naar zijn Oma te verwijzen. Die heeft twee wereld oorlogen, honger, de komst van de ruimtevaart, ontdekking van antibiotica, de landbouwrevolutie enz enz meegemaakt en is niet erg onder de indruk van de geclaimde exponentiele innovatie.  Op 28 april (1600-1730 uur) bespreken we dit boek op afstand in Pinguin Fred! Mee doen kan!   

      

 

 

 

De weinig elegante maar toch ook wel lachwekkende zieke kanten van onze Nederlandse taal

Nu ik iedere ochtend mijn stappenteller flink aan het werk zet, begin ik steeds meer podcasts te ontdekken. Zo ook die van The Economist. Daar lijken ze zich overigens al helemaal aangepast te hebben aan de BREXIT. Een proefabonnement kost of 12 pond, of 12 dollar; de euro lijkt zijn waarde verloren te hebben. (Ach ja misschien was dit altijd al zo, maar het viel me nu op). In de podcast-bijdrage worden de ogen zo nu en dan nog wel op het continent gericht, zij het voor de wat meer folkloristische bijdragen. Zo ook dit item over de grote verscheidenheid en de oorsprong van  het schelden met ziekten in de Nederlandse taal. Ik moest in ieder geval erg lachen bij het aanhoren van ziekelijke Nederlandse scheldkanonnades met een Engels accent.

“Alleen mensen die niet eenzaam zijn denken dat je eenzaamheid kan genezen door een einde te maken aan alleen zijn”

In tijden van corona neemt de kans op eenzaamheid toe. Maar wat is eenzaamheid eigenlijk en wat kan je er aan doen? De Correspondent haalde voor de gelegenheid een oude podcast onder het stof vandaan met daarin het prachtige blogtitelcitaat van Robert Weiss (1973). Allereerst is het goed te beseffen dat eenzaamheid een subjectief begrip is dat je kunt definiëren als de discrepantie tussen de sociale relaties die iemand zou willen hebben en de sociale relaties die hij/zij heeft. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen sociale eenzaamheid – het gemis van een groep waarvan je deel uitmaakt - en emotionele eenzaamheid - het gemis van een innige band met een ander. Chronische eenzaamheid – waarbij adaptief gedrag omslaat in destructief gedrag - is slecht nieuws vanwege de consequenties voor de gezondheid. Metastudies laten zien dat langdurige eenzaamheid net zo gevaarlijk is als roken of obesitas. Eenzame mensen bewegen minder, slapen slechter, hebben een hogere bloeddruk, een minder actief immuunsysteem en lopen een grotere kans om vroegtijdig te overlijden. Chronisch eenzaamheid houdt zichzelf ook nog eens in stand omdat eenzame mensen alerter zijn op sociale dreigingen, gevoeliger voor negatieve sociale cues en meer op zichzelf gericht. Dit zit het maken van betekenisvol sociaal contact dan ook vervelend in de weg. Van vier bestudeerde aanpakken: (1) het creëren van mogelijkheden tot sociaal contact; (2) het vergroten van de sociale steun; (3) het verbeteren van sociale vaardigheden; en (4) de sociale cognitie aanpakken, blijkt vooral de laatste goed te werken. Een gedragstherapie of cursus kan helpen chronisch eenzamen sociale situaties beter te laten interpreteren. In de coronatijd zien we een sterke stijging van tijdelijke eenzaamheid waarbij de eerste twee aanpakken hopelijk ook prima kunnen werken. Om met een positieve noot te eindigen….ook voor de coronatijd dachten we vaak dat eenzaamheid sterk neemt. Dat blijkt niet het geval. De angst voor eenzaamheid neemt echter wel toe.