Inaugurele rede Jan Willem Bolderdijk: Words speak louder than actions & preach what you practice

Vrijdag de inaugurele rede van Jan Willem Bolderdijk meegemaakt (lang leve de haarscherpe online weergave). Jan Willem is momenteel veel gevraagd bij beleid van wege zijn inspirerende lezingen over social tipping points. Daar ging het nu ook wel enigzins over (zie figuur), maar meer nog dan dat ging het over waar hij als kersverse hoogleraar zijn onderzoek op wil richten. 

Als mensen wel duurzaam denken maar nog niet duurzaam doen (zie ook link) ziet hij dat niet als een vorm van hypocrisie maar als een teken van aanstaande systeemverandering (zie ook link over hypocrisie). Onze woorden laten zien dat we wel graag willen, maar ons er nog niet toe kunnen zetten. Om de verschuiving in attitude goed in beeld te brengen richt hij zijn eerste onderzoekslijn op taalgebruik vanuit het adagium words speak louder than actions. Als voorbeeld noemde hij naast vliegschaamte de sterke opkomst van de term cow milk tussen 2010 en 2020 op sociale media. Voor 2010 was het nogal overbodig om voor milk het woordje cow toe te voegen. Met de opkomst van melkvervangers als sojamelk en havermelk wordt dat wel betekenisvol. Hoewel we nog geen daling zien in koemelkconsumptie (actions), laten words zien dat die wellicht wel in aantocht is. Of dat daadwerkelijk gebeurt is afhankelijk van of er systeeminterventies worden ingezet die die curve uit de figuur doortrekken. 

Zijn tweede onderzoekslijn richt zich op de fase van moral ampliciation waarin een kliene voorhoede van mensen die het gewenste gedrag al vertonen anderen gaan mobiliseren. De vraag daarbij is hoe je deze intrinsiek gemotiveerde mensen in de rol van agents of change kan brengen. Dat is nog best lastig omdat niet alle gedragingen zomaar zichtbaar zijn (de revealed preferences worden lang niet altijd revealed als het ware). Eerder schreef ik over Rober Dur en zijn artikel waar uit blijkt dat het klimaatbewustzijn van de medemens stelselmatig onderschat wordt (zie link). Ook willen mensen niet opscheppen van wege het risico op moral burn-out en ongemakkelijke spanningen. Met zijn onderzoek wil Bolderdijk zich nu gaan richten op het bedenken van gespreksstarters die tot nieuwsgierigheid leiden en niet tot sociaal ongemak.   

Indirect verwees Jan Willem ook nog even naar het recent uitgebrachte advies over een fossiel reclameverbod (zie ook link) ). Reclame maakt mensen minder schuldbewust voor klimaatonvriendelijk gedrag en vervaagt het het onderscheid tussen echte behoeftes en aangeprate behoeftes.

 

Ministry for the future nu in het Nederlands en in de weekendkrant

Zoals een eerdere blog al laat zien ben ik enorm onder de indruk van het boek Ministry for the Future. ( zie link). In de Volkskrant van dit weekend een groot stuk over dit boek nav het verschijnen van de Nederlandse vertaling. In de Volkskrant worden zes aspecten uit het boek uitgelicht. Auteur Kim Stanley Robertson blijft achteraf wat spijt te hebben van één van die zes aspecten namelijk die over de moorddadige kant van zijn hoofdstukken over de aanjagende rol van ecoterrorisme. Karakterfoutje van mij misschien maar die hoofdstukken kwamen bij mij juist overtuigend over als een vorm van noodzakelijk kwaad. Maar goed laten we hopen dat dit ongelijk krijg. Ondertussen goed om te wteen dat 'ecoterrorist' niet uit mijn beropentest komt. Verrassend actueel is het aspect van geo-engineering. Robertson vindt bepaalde aspecten daarvan een noodzakelijk kwaad en wind zich wat op over de weerstand tegen technologische oplossingen. Dat voel ik wel met hem mee. Hij gebruikt ook een nieuwe term die wat makkelijker in het oor ligt climate restoration. Onlangs kwam ik erachter dat er een recent een geactualiseerde kaderinstructie is vastgesteld waarin is afgesproken dat betrokken overheden geen financiele ondersteuning bieden voor dit soort technologische ontwikkeling. Ik snap wel waarom dit bedacht is maar twijfel of we ons rigoreus toepassen van dit kader - dus ook op niet-invasieve vormen van climate restoration - kunnen permitteren. Had ik overigens al gezegd dat het boek echt zeer de moeite waard is en nu ook in Nederlands te verkrijgen is?  

Verkiezingen - de strategische kiezer, verkiezingsthema’s en tegen verkiezingen

Nog een paar dagen te gaan en dan is het zover...verkiezingen. Onder de ideale omstandigheden een eerlijk uitgevochten ideeenstrijd. Maar van die ideale omstandigheden is geen sprake. Omdat we tot op de dag voor de verkiezingen met oppervlakkige debatten en polls worden gebombadeerd, worden stemmers verleid strategisch op partijen te stemmen die nog de grootste kunnen worden. Ook heeft Nederland nog wat te verbeteren op het gebied van eerlijke en transparante financiering van campagnes. In afwezigheid daarvan slagen partijen met een goed gevulde campagnekas er in de vor hun gunstige thema's bovenaan de agenda te krijgen. Ondertussen lijkt er in de politiek weinig interesse in het zorgvuldiger maken van ons democratisch proces (zie ook mijn blog over de Electoral Integrity Index link). Blijft nog over dat je op goed onderbouwde wijze ook op democratishce gronden tegen verkiezingen kunt zijn (zie ook Tegen Verkiezingen link). Zo lang het zover is hebben we allemaal nog een paar dagen op goede en nog betere stemwijzers in te vullen (zie voor een vergelijking link).  

Pinguin Fred leest How to talk about climate change

Op 7 december bespreken we How to talk about climate change. In a way that makes a difference van Rebecca Huntley. Mooi om daar bij te zijn voor de liefhebber, omdat het de laatste keer is dat mijn co-host Felix mee doet als co-host. Hij is geheadhunt om in een tijdschrift boekbesprekingen te gaan verzorgen. Maar ook het boek zelf is zeer de moeite waard. Inmiddels weten we inmiddels wel dat het zeker voor wat betreft het klimaat niet lukt om mensen met inhoudelijke argumenten te overtuigen cq in beweging te krijgen. De Australische auteur Rebecca Huntley juriste voert veel focusgroepgesprekken en is zo uit de eerste hand geconfronteerd met alle Draken van Inactie (zie blog). Vanuit verschillende emoties zoals schuld, schaamte, wanhoop enz enz beschrijft zij hoe klimaatverandering ons emotioneel beïnvloedt en ons al dan niet tot actie weet aan te zetten. Overtuigend laat zij zien dat er gapend gat zit tussen rationeel weten dat er klimaatverandering is en het emotioneel binnen laten dringen van dit gegeven. Dat emotionele binnendringen is volgens haar vaak aan een eenmalige gebeurtenis is gekoppeld. Voor haar als moeder van schoolgaande kinderen, was dat de comfrontatie met de beelden van de scholierenstaking.  Met Robert Dur (zie link) is zij van mening dat het juist belangrijk is veel over klimaat te praten, omdat veel mensen ten onrechte denken dat andere mensen er minder mee bezig zijn (zie link). Nu afgaande aan het aantal van mijn blogs dat aan klimaat raakt gaat dat alvast goed. Laat me weten dat je erbij wilt zijn en ik stuur je de link. Hopelijk tot de 7e om 16.00!! 

Postgroei mobiliteit? Nog wat werk te doen!

Deze week een mooie ASA-sessie bijgewoon met Paul Schenderling (zie ook ASA-BIT jaarlezing (link)). Die was prachtig, ging over circulaire economie en ga of ons nieuwe ideeën over hoe je vanuit sociaal, technisch en systeemperspectief kunt kijken naar micro, meso en macro problemen en circulaire oplossingen voor elektrische apparaten zoals wasmachines, boormachines en smart phones. Eerder is zo'n sessie geweest over mobiliteit en er komt er nog één over het NMP. Een aanrader! Uit de presentatie voor de mobiliteitsessie blijkt dat Paul daar een paar mooie studies in de vakliteratuur heeft weten te vinden. Twee studies zijn daarbij zeer de moeite waard. Dat is deze (zie link) over stedelijke mobiliteit en de verregaande interventiemixen (veel verder dan nu) die je moet bedenken om de CO2 reductiedoelstellingen te halen. Maar ook dit initiatief (zie link) uit Cambridge waarin nog wat verder wordt gegaan voor de luchtvaart (namelijk tijdelijk helemaal niet meer vliegen). Nog een geluk dat KLM aan de weg timmert met Sustainable Aviation Fuel. Hieronder ook twee plaatjes die Paul op basis van deze studies gemaakt heeft. In een andere Briste studie (Peter Wells) wordt nog eens duidelijk bekrachtigd dat er voorlopig nog voldoende werk te doen is aan duurzame mobiliteit "The intention therefore is to create the least need for mobility, provided in the least resource-intensive manner, with the lowest negative externalities, for the vast majority of the population" 

     

BIT treedt op tijdens de Innovatie Expo 2023

Nadat we eerst 's ochtends een training doenvermogentoets hadden gedaan, gingen we als BITters licht aarzelend code oranje in op weg naar de Innovatie Expo in Rotterdam. Dat bleek - ondanks de aarzeling - een goede risiso-inschatting, want het lukte uiteindelijk ook weer om thuis te komen (met dank aan een hele vriendelijke RWS-collega!). Terug naar de expo. Op de beursvloer van de expo krijg ik altijd een beetje information overload, maar ik was wel meteen zwaar onder de indruk van een innovatie van de Innovatie Expo zelf. En  dan heb ik het over de silent discosets. Midden op de verschillende zones van de beursvloer waren open presentatieruimtes ingericht met op iedere stoel een koptelefoon om ongestoord de sprekers te kunnen volgen. Dat het dan te verstaan is, is al een hele goede innovatie, maar wat minstens zo goed werkt is dat het zo een stuk laagdrempeliger wordt om presentaties bij te wonen. In voorgaande edities bleven voor mijn gevoel, mensen vaak wat plakken op de beursvloer en werden met name later op de dag de toen nog afgesloten zalen waar sprekers optraden minder bezocht. Voor BIT was deze innovatie zeer welkom want wij moesten als aller laatste optreden met zo'n silent discoset en het was al snel volle bak. Gewapend met de EAST-methodiek (zie link) hebben we als BIT team samen met de bezoekers twee innovaties geadviseerd over het beter geadopteerd krijgen van hun innovatie. RIVM pitchte daarbij kort over hun meetmethode om in rioolwater te meten aan ziektekiemen, alcohol, drugs, microplastics diabetes enz enz. Zij willen dat mede-innovatoren RIVM vragen het effect van hun innovaties te monitoren aan de hand van concentraties in rioolwater. RWS'er en duurzaamheidsinnovator Stan Kerkhofs pitchte zijn idee om in Eindhoven ziekenhuizen biologisch voedsel te laten serveren dat binnen geproduceerd binnen een straal van 15 km is geproduceerd. Zijn uitdaging is het vooral de ziekenhuizen en andere stakeholders mee te krijgen. Beide innovatoren gingen met een set bruikbare en ook minder bruikbare :-) adviezen naar huis én met als speciale beloning ieder een set EAST-kaarten.