Maat houden met de menselijke maat

Hoewel ik ook weleens kritisch ben op de vaak in NSOB-essays gebezigde orakeltaal (zie link) is hun nieuwe essay over de menselijke maat wat mij betreft een voltreffer (zie link). De 'menselijke maat' is natuurlijk een heerlijke hartverwarmende term waar iedere burger en iedere politicus ontzettend voor is. Dat heet, zo lang je het lekker abstract houdt. Zodra je die menselijke maat handen en voeten probeert te geven ontstaat het chagrijn. Dat chagrijn past ook bij het dienen van het algemeen belang. Of zoals de NSOB het mooi stelt: "sommige besluiten zijn onvermijdelijk hardvochtig voor de een en wenselijk voor de ander. Het is goed deze positie van de overheid te benadrukken: het verdelen van pijn is ook het toebrengen van pijn, het toevoegen van leed is nu eenmaal in een democratische rechtstaat een onafwendbare overheidstaak." NSOB fileert de term 'menselijke maat' en probeer tot invulling te komen vanuit vijf routes verdeeld over de twee zichtlijnen: van mens naar regelgeving en van regelgeving naar mens. Maar ze beginnen met een passende bijsluiter: "We kunnen niet genoeg benadrukken dat ‘de menselijke maat’ geen wondermiddel is. Het is niet het antwoord op alles waarvoor het momenteel wordt ingezet, zoals tegen het verlies van vertrouwen, tegen complexiteit, tegen incidentgedreven beleid, tegen te weinig aandacht voor de uitvoerbaarheid van beleid." Als we dan van regelgeving naar mens kijken dan geldt dat als je beter rekening wilt houden met de uitzondering, je op den duur vastloopt in steeds meer specifiek maatgevende regels. Kijken we van de mens naar de regelgeving dan is het goed te beseffen dat deze zich uiteindelijk vooral richt op de rafelranden – de uitzonderingen – en daarmee het systeem zelf niet wezenlijk verandert. Een overtuigend voorbeeld om dit toch wél goed te doen is de Maatwerkplaats (bonuspunten voor de naamgeving) van de UWV waar UWV-collega's kunnen binnenlopen als ze vinden dat een regel onheus uitpakt voor een klant. NSOB eindigt weer met een wat hoger orakelgehalte: "Juist waar de overheid haar eigen ‘matigheid’ weet te vinden, ontstaat er ruimte voor een menselijke maat." In de figuur twee van de routes met in het grijze vlak de bijbehorende nadelen.