Frissen over maakbaarheid, opgavegestuurd werken en misschien ook wel over vervoersarmoede

Een paar weken geleden schreef ik over Pauls Frissen's nieuwe boek: De integrale staat. Pinguïn Fred is begonnen met het uitdelen van ballen voor de gelezen boeken. Dit boek - dat we afgelopen donderdag bespraken - kwam niet verder dan twee ballen (van de vijf): geen al te warme ontvangst dus. Een ASA-collega vertelde me dat hij gestopt is met het lezen van boeken van Frissen omdat er nooit oplossingen geformuleerd worden; er worden alleen problemen uit de doeken gedaan. Terechte kritiek lijkt me, maar toch heb ik het boek tot het einde toe uitgelezen en ik heb er met vlagen ook wel van genoten; eerlijk is eerlijk. Ben het eigenlijk zelden met hem eens, maar hij zet wel tot denken aan: 

Over opgavegericht werken: "Opgaven zijn politieke of bureaucratische constructies die de wereld conceptueel zo begrijpen dat deze om interventies vraagt.".. "De probleemdefinitie start namelijk zelden bij de aard van de maatschappelijke fenomenen maar bij het functioneren van de overheid. Daarbij gaat het zeker niet om een analyse van de effecten van decennia overheidssturing ter verklaring van maatschappelijke problematiek, maar vrijwel uitsluitend over organisatie, inrichting en werkwijze van de overheid die onvoldoende samenhangend, sluitend en integraal zijn...Dat overheidsbeleid veel van de problemen heeft veroorzaakt, valt nergens te lezen...zoals de klimaatproblematiek als gevolg van “succesvolle“ beleidsdomeinen als landbouw, infrastructuur en distributieland." 

Over de - in zijn ogen - doorgeslagen focus op maatwerk en maakbaarheid: "Al het onderzoek dat ik de afgelopen decennia heb verricht, vertelt mij wat er dan zal gebeuren: er komt beleid, regelgeving, ordening, financiën, sturing, controle, toezicht, verantwoording - alles gericht op de maatschappelijk aanvaarding, bevordering en bescherming van XXXX als beoogde uitkomst.... Spoedig zal XXXX nader worden gecodificeerd in de rechtsregels, met een fijnmaziger uitwerking van rechtsgelijkheid en rechtszekerheid. Onvermijdelijk is dan de uiteindelijke bezegeling van XXXX als zorgplicht van de staat." 

In het citaat staan de XXXX voor inclusie, maar het zou ook - thans actueel - over het schadeherstel in Groningen kunnen gaan.  En in de toekomst misschien over vervoersarmoede. 

Op bezoek bij het Transitiefestival

Vorige week woensdag was het Transitiefestival bij RWS-LEF in Utrecht. Bijzonder gezellig en zeker ook nuttig ter voorbereiding van de IenW kompasdagen die deze week plaatsvonden. Het meest heb ik genoten van de sessie over de Mobiliteitsbeweging - waarover later meer - maar de slotdiscussie met IenW'ers en Derk Loorbach van DRIFT was ook weer illustratief. Derk leek de vraag die hij drie jaar geleden aan IenW stelde (zie blog) "Kunnen jullie je eigen regime loslaten?" ontkennend te willen beantwoorden, maar deed dat heel beleefd niet hardop. Voor mij liet de discussie indirect zien dat de spanning die ontstaat als ambtenaren deels sneller willen dan de politiek, blijvend is en zal blijven groeien met het zich pregnanter uitvouwen van de klimaatcrisis. Goed de Mobiliteitsbeweging dus. Dit initiatief van Rijkswaterstaat en Edwin van Uum en Marco te Brömmelstroet heeft mooie dingen opgeleverd zoals tijdens de sessie ook werd gedemonstreerd. Met tien verschillende narratieven en twee tot rad van fortuin omgebouwde OV-fietsen wisten we ter plekke moeilijk denkbare kennisvragen te formuleren. Zogezegd een oefening in cognitieve lenigheid. In de afbeelding de instructie om het ook eens zelf te proberen. Zie ook link

 

Geert Kloppenbrug schrijft een prachtig boekje over mobiliteit

Onlangs hadden we bij IenW een delegatie van de Gemeente Amsterdam op bezoek om door te praten over mobiliteit en gedrag en om de beide mobiliteitsvisies in wording eens naast elkaar te leggen. Was een prachtig samenzijn. Voor de liefhebbers heb ik een beeldend verslag beschikbaar. Een mooi transitiegedachte van Amsterdam was "van voorspellen (op basis van verkeerskundige modellen)" naar "vóórstellen (van een wenselijke toekomst)" om zo de verwachtte groei van het autopark (in aantal en grootte van de auto's ) niet als een onbeïnvloedbaar natuurverschijnsel te hoeven blijven beschouwen. Het nieuwe boekje van Geert Kloppenbrug zie ik als een prachtige oefening in dit vóórstellen. In de Gulden Snelweg (hier te downloaden) schetst hij verhalend met co-auteur Marc Buiter een aanlokkelijke toekomst onder het mom van 'laten we wel zijn met minder voertuigen' met daarbij een grote rol voor publiek vervoer. Publiek vervoer dat niet alleen bestaat uit treinen en bussen maar ook uit goed gevulde minivans, deelauto's kleine elektrische voertuigen, bestelauto's en vrachtwagens. Jan van Selm van het samenwerkingsverband van decentrale ov-autoriteiten spreekt in zijn nawoord over een op het oog haalbaar transitiepad en een onweerstaanbaar aantrekkelijk toekomstbeeld.  Je zou willen dat we dit zelf bedacht hadden. Maar niet getreurd we kunnen het wel zelf uitvoeren. Geert ziet een grote rol voor RWS als opdrachtgever van de in het boekje beschreven snelwegcentrale.    

 

Pinguïn Fred leest vooruit

Na onlangs het goed verteerbare De Democratie Crasht van Kees Verhoeven te hebben besproken met Pinguïn Fred (zie blog), zitten er twee nogal zware boeken aan te komen. Niet helemaal toevallig dat we ook de titel van het april-boek al bekend maken. Dat geeft immers de mogelijkheid wat vooruit te lezen. Eind maart beginnen we met het nieuwe boek van Paul Frissen De Integrale Staat Kritiek van de samenhang. Dwars als altijd (zie blog) , betoogt (pardon, bij de NSOB noemen ze dat 'vertoogt') hij dat de zoektocht naar integraliteit de pluriformiteit onrecht doet en de maakbaarheid overschat. Hij heeft een wat bombastische en soms zelfs wat pedante schrijfstijl die mij soms wat in de weg zit, maar vaak ook gewoon erg amusant is. Zo beschrijft hij humorvol hoe hij de collega's van SZW verwachtingsvol op het verkeerde been zette door zijn lezing vooraf de werktitel 'integraal maatwerk' mee te geven. 

In april staat Gabriel van den Brink op het menu met zijn boek Ruw ontwaken uit een neo-liberale droom en de eigenheid van het Europese continent. Dat beloof ook wat. Eerder schreef ik over zijn boek over ambtelijk vakmanschap (zie blog)

Aanmelden voor deelname? (zie Home - Pinguïn Fred - Plein IenW )