31 internationale gedragsexperts adviseren over klimaat en gedrag

Al eerder schreef ik over het advies van onze eigen Nederlandse gedragsexperts over het ontwerp-beleidsprogramma klimaat (ze link) . Maar natuurlijk wordt niet alleen in Nederland nagedacht over de betekenis van het laatste IPPC-rapport en de boodschap daarin dat tot wel 72% van de CO2 eq-emissies van het consumptiegedrag van huishoudens afkomt. The Cambridge Sustainability Commission gaat hier uitgebreid op in met een dik rapport maar ook met een korte policy briefing (zie link) die ik dankzij Onno onder ogen kreeg (Dank!).  Een paar mooie inzichten van de auteurs som ik op:

• Individuele gedragsverandering levert niet alleen een rechtstreekse bijdrage aan emissiereductie, maar moedigt overheden en bedrijven ook aan,  meer aan ambitieus klimaatbeleid te doen. In dat licht is het ook van belang gedragsverandering breder op te vatten dan alleen kleinschalige veranderingen in consumentengedrag, maar ook de kijken naar de burger als politiek geëngageerd of als activist;
• Meer aandacht is nodig voor de sociale en culturele drivers van overconsumptie. Overheden moeten aldus de auteurs de keuzearchitectuur rond niet-duurzame consumptie aanpakken. Denk bijvoorbeeld aan het verbieden van producten of reclame. Toen ik dit weekend in NRC weer eens een verheerlijking las van een veel te zware en overgedimensioneerde elektrische SUV was ik het hier overigens erg mee eens.
• Democratieën hebben een onderhoudsbeurt nodig opdat macht verschuift van bestaande fossiele en corporate  belangen  naar het algemene belang  (hierover ook een mooi stuk in Binnenlands Bestuur, zie link)
• Zorgt dat je je innovatiebeleid  beleid diep in plaats van oppervlakkig door laat werken. Dus niet alleen een nieuwe duurzame oplossing in de mix brengen, maar ook niet-duurzame praktijken actief afbouwen. Denk aan de X-curve van Loorbach. Soort van handen en voeten geven aan bruine krimp om groene groei impactvoller te maken en sneller door te laten werken in emissiereductie. 
• Veel aandacht nodig voor de inzet van intermediairs als makelaars, tuincentra-medewerkers en autoverkopers met waar nodig bijgestelde beloningssystemen. 
• Focus op hotspots in gedragingen (vliegen, auto, vlees, huisvesting) en doelgroepen (de polluters elite,  euh...wij dus).

Carpoolen onder het gedragsvergrootglas

Tijdens de BIT-teamdag deze week hebben we bijgestaan door twee facilitatoren van gedragsbureau Dijksterhuis en Van Baaren ons eens goed op het carpoolen gestort. Ons aller Koos had zich een aantal dagen thuis opgesloten (als Rijnstraat-hater was dit overigens geen grote opoffering voor hem:-) om een gedragsanalyse rond carpoolen te doen. Ondergedompeld in panelonderzoeken, vakliteratuur en een nog steeds bruikbare evaluatie van  eerder carpoolbeleid wist hij haarfijn de relevante gedragsfactoren boven water te krijgen. Hulde dus! (zie ook link en link  )Vervolgens was het voor de andere BITters een relatieve peulenschil om rond oa 'verlies privacy', 'de gedoe-factor' , 'salience'  (de (on)bekendheid met het fenomeen carpoolen), 'financiële voordelen' en 'self efficacy'  (vertrouwen in eigen kunnen) gedragstechnieken te selecteren en gedragsinterventies te bedenken.  Bemoedigend bij dit alles is overigens dat in ieder geval in Vlaanderen het carpoolen  - klaarblijkelijk zonder extra beleid - flink aan het groeien is. Als verklaring noemen panelleden 'gezelligheid" en "financieel voordeel" het vaakst. Overigens gaat één van onze studenten vanaf februari aan de slag met carpoolinterventies. Als geschiedkundige heeft Koos ook deze (zie foto) uit de oude doos gehaald. Het moet weinig moeite kosten een andere, wat meer contemporaine wereldleider op de bijrijdersstoel te laten plaatsnemen. 

De grote verhuizing

Dit weekend naar de ontroerende Netflix-film The Swimmers gekeken over twee zussen die uit Syrië vluchten. Naar verluidt werd deze film op het filmfestival in Toronto met vier minuten staande ovatie beloond. Nu zal je in Canada vast ook mensen hebben die niet echt op immigranten zitten te wachten, maar dat neemt niet weg dat Canada de komende decennia wél inzet op het verdrievoudigen van de bevolking. Canada, zo stelt auteur Gaia Vince, bereidt zich als migranten-ontvangend land dan ook slim voor op de voorziene grootschalige klimaatmigratie die Gaia beschrijft in haar boek Nomad Century (zie link (artikel) en link (podcast)). In een verdrinkend (ei)land als Kiribati bereiden ze zich juist voor op vertrek. Dat doen ze door jonge mensen gericht op te leiden in beroepen waar in ontvangende landen vast behoefte aan zal zijn (vb. verplegers). Vince gaat in haar boek primair uit van 4 graden temperatuurstijging en tekent op basis daarvan een wereldkaart met daarin de contouren van waar dan nog comfortabel te leven valt.  Daar waar hitte, droogte, overstroming of brand het leven lastig maken zullen mensen vertrekken (denk aan de tropen en de kuststroken). Best bijzonder om over deze wereldwijde insteek te horen, terwijl wij in Nederland nadenken over waar nog te bouwen binnen ons eigen land (ook niet onbelangrijk). Bijzonder aan haar boek is de positieve kijk op migratie. Zo haalt ze economen aan die suggereren dat het wereld BBP zou verdubbelen als er geen landsgrenzen meer zouden zijn. Ook Nederland zal voorlopig nog wel even ontvangend land blijven. Vince raadt aan de potentie hier van goed te benutten en ons slim voor te bereiden zowel op het fysieke als het sociale domein.