Terug naar kantoor: belevenissen tijdens mijn eerste volledige kantoordag

Woensdag voor het eerst sinds bijna twee jaar (!) weer eens een volledige kantoordag gehad. Een dag vol pieken en dalen, mag ik wel zeggen. Om met de pieken te beginnen, ik kwam meteen de Grote Baas tegen voor een kort “Hoe gaat het met jou?”, ook gezellig geluncht met de programmamanager tolheffing vrachtvervoer die ik in de kantine (mozeskriebel die is nog duurder geworden!) tegenkwam. Fijn bijgepraat over het fijnzinnige samenspel tussen tolheffing en betalen naar gebruik. Zelf kon ik mijn micropitch over het BIT-IenW Draagvlakonderzoek kwijt tijdens mijn bakje yoghurt. Mooi voorbeeld van hoe fijn het is om contacten van  buiten je inner work circle tegen te komen. Ook een heerlijk kwartiertje shooting the shit met collega’s Ruud en Sybren over de intellectuele bijdrage van de Donald Duck aan ons werk :-). Dat zijn toch de zaken die online niet echt van de grond komen. Wat online ook niet echt werkte was mijn werkplek aan de gang krijgen. We zijn bij de dalen beland. Eerst kwam ik al niet op internet ( Ach tuurlijk, ben inmiddels drie wachtwoorden verder), tegelijkertijd kwam ik er achter dat mijn werkplek geen muis had, om er daarna pas achter te komen dat de spatiebalk bleef hangen. Wel lekker zitten tieren achter de glazen deur van mij privé vierpersoonskamer. En - o ja - die corona op de werkvloer dat wordt wel een dingetje hoor. Geen hond loopt nog met een mondkapjes terwijl dat bij verplaatsingen wel de bedoeling blijft ook na afgelopen vrijdag. Dus ook geen mondkapjes in de al weer te volle liften. Nu hebben we weliswaar inmiddels met een milde variant te maken maar een blik op het aantal besmettingen leert dat de kans om vandaag de dag een besmettelijke collega tegen te komen groter is dan ruim 90% van de eerdere coronadagen van de afgelopen twee jaar. Dat geeft te denken. 

Meedenken met de collega’s van de duurzame ICT

Nu het programma Duurzaam IenW zogezegd in de lijn is ingedaald is het mooi om te merken dat in ieder geval bij de lijn van de ICT-collega’s de energie er goed op blijft zitten. Zij zijn dan ook blijmoedig aan de slag met het maken van een Duurzame-ICT visie. Wat daarbij mijn inziens een beetje in de weg zit is dat niet zij, maar SSC-ICT namens IenW en vijf andere departementen aan de knoppen zit voor wat betreft het inkopen van mobiele telefoons, laptops, servers enzovoort. Eerdere pogingen van enthousiaste collega’s om de fairphone, duurzame zoekmachine, ecofont en dergelijke geïntroduceerd te krijgen zijn dan ook vastgelopen op een laat ik zeggen Afrikaanse rivier vol paarse krokodillen. Daar onze ICT-collega’s natuurlijk ook gewoon van Milieu zijn, heb ik ze uitgedaagd er eens fijn activistisch tegen aan te gaan, de duurzame lead te nemen en verbondjes te sluiten met de andere vijf departementen. Daarnaast heb ik als benoemd klankbordgroeplid de volgende suggesties gedaan: 

 • Doe een nulmeting om vervolgens voortgang te kunnen meten maar ook om datagedreven te kunnen prioriteren op acties. Het is krachtig om ook in de duurzame ICT visie in beeld te weten wat veel impact heeft en wat minder. 

• Voeg de kolom cultuur en gedrag vooral toe aan die van verduurzamen van ICT en verduurzamen met ICT (zie plaatje) maar bedenk dat de echte winst waarschijnlijk in de eerste twee kolommen zit. Door slimme inkoop maak je het gedrag van de gebruiker met een goede default (telefoon met lange levensduur, duurzame zoekmachine enz) al gelijk een stuk duurzamer. Voorbeeld dat ik noemde was dat een waterbesparende douchekop een stuk beter werkt dan mensen verleiden korter te douchen. 

• Wacht niet met de uitvoering tot de visie en daarna strategie/uitvoeringsprogramma gereed is. Dit past ook bij de erfenis van het Programma Duurzaam IenW – pak het laaghangende fruit al op, laat voorgang zien dat stimuleert. Er loopt al het één en ander, dus dat is mooi!  

Pinguïn Fred leest Samen slim - Hoe collectieve intelligentie ons gaat redden - Eric Koenen

Auteur Eric Koenen wordt met de bespreking van zijn boek in Pinguïn Fred komende donderdag op zijn wenken bediend als hij verzucht ‘Het liefst zou ik op basis van dit boek de eigen ideeën laten ontstaan. Bij voorkeur in een scenius, een gesprek tussen mensen die dit boek wel en niet hebben gelezen. Tussen lezers die het boek goed en ook minder goed vinden.’ Aan al deze door de auteur gewenste voorwaarden gaat namelijk zeker worden voldaan. Zo heb ik het boek op vakantie geheel gelezen en ik weet zeker dat -passend bij de uitgangspunten van Pinguïn Fred waar ook de niet-lezer welkom is - er collega’s zullen deelnemen die het boek niet gelezen hebben. En in mijn eentje al vind het boek zowel goed als minder goed. Dus dat is ook geborgd.

Goed vind ik dat Eric Koenen een enorme hoeveelheid denkers uit de wereld van de organisatiekunde aanhaalt, vakkundig samenvat en voorziet van illustraties uit zijn persoonlijke werkende leven. Ook goed vond ik zijn niet-geromantiseerde weergave van samenwerken en zijn wetenschappelijke onderbouwing van waarom brainstormen vaak een slechter resultaat oplevert dan gewoon in je eentje nadenken. Ik ga me dus zeker eens verdiepen in de nominal group technique die hij voorstelt om individueel en groepsdenken optimaal te combineren. Tenslotte ook punten voor zijn kijk op collectieve slimheid en het zoeken naar evenwicht tussen autonomie en verbinding. 

Beduidend minder scoort het boek op structuur en leesbaarheid. Honend en ook wel wat terecht wijst hij erop dat de meeste Amerikaanse managementboeken samen te vatten zijn in zo’n 20 pagina’s. Maar op driekwart van het boek van Koenen ga je wel naar dit soort boeken met een kop een staart verlangen. Koenen grossiert namelijk in lijsten, lijstjes en sublijsten en eindigt zelfs met een vermoeiende lijst van 36 lessen. Koenen volgt daarbij bewust de door hem in de proloog aangehaalde Levy-walk die het ideale bewegingspatroon van jagende groepen beschrijft - kleine zoekbewegingen afgewisseld met grote stappen. Koenen creëert daarbij een landschap en laat de lezer zelf wat zoeken. Originele keuze maar het pakt wat mij betreft toch niet optimaal uit. Hoewel…hij is er wel in geslaagd mij er toe aan te zetten een hotelfolder in talrijke reepjes bladwijzer te verscheuren om zo mijn zoektocht voor later gebruik vast te leggen.

Gelezen: De Blauwe Fabel - waarom we de KLM al een eeuw lang tegen elke prijs in de lucht houden

In dit eerste door Follow the money uitgegeven boek neemt Ties Joosten de KLM en het luchtvaartbeleid onder de loep. De titel en ondertitel doet al suggereren welke kant het op gaat. Joosten bespeurt bij Nederlandse politici de neiging de KLM niet als een gewoon bedrijf te benaderen, maar als een oude liefde. Dit lijkt niet echt aan een politieke partij gebonden en speelt al sinds de oprichting. Toegegeven zelf ben ik er ook niet helemaal ongevoelig voor. Als ik  ergens in een buitenland in een KLM-toestel stap voelt het toch al een beetje als thuiskomen. Joosten vindt daar opzich niet zoveel mis mee, maar je zou er alleen geen economisch beleid op moeten baseren zo stelt hij. Nou goed als je als collega in bent voor wat tegenspraak, is het boek echt een aanrader; het is sterk onderbouwd. goed geschreven en prettig leesbaar. Het boek bevat ook veel verrassende inzichten. Zo was het voor mij een eye opener om te lezen hoe ontzettend machtig de pilotenvakbond is (de vakbond waar 95% van de piloten lid is en niet de KLM gaat over het promotiebeleid). Op het gebied van klimaat veel bekende, maar daarmee voor mij niet minder overtuigende inzichten. Een factsheet van Joris Melkert en Paul Peeters uit 2021 waarin gesteld wordt dat er technologische mogelijkheden zijn om de luchtvaart te verduurzamen maar dat ook als deze allemaal zouden worden toegepast ze geen tijdige oplossing voor het klimaatprobleem bieden,  was mij nog onbekend. Al met al lijkt het een ongemakkelijke waarheid te zijn dat het een goed idee zou zijn toch eens wat krimpscenarios voor de luchtvaart te maken. Al is het maar om ze achter de hand te hebben als voorziene en onvoorziene juridische uitspraken voor een voldongen feit zorgen. Voor onvoorziene juridische uitspraken verwijst Joosten naar juristen die claimen te kunnen onderbouwen dat het klimaatakkoord van Parijs ook betrekking heeft op scheepvaart en luchtvaart. 

Stakeholderbijeenkomst drinkwater: leren van Vlaanderen

Laatst in studio Rijnstraat de stakeholderbijeenkomst drinkwater gequizmastered. De collega’s van DGWB hadden een mooi programma met plenair deel en break out sessies in elkaar gezet. Vooral goed om te bemerken dat Leren van het buitenland hier hoog in het vaandel staat. In Vlaanderen heeft men per hoofd van de bevolking drie keer minder zoetwater dan bij ons. Je zou kunnen zeggen dat onze goede zuiderburen onze stresstest voorleven. Zij passen dan ook interventies voor drinkwater toe die bij ons (nog) een brug te ver zijn: ontziltingsplants om van brak en zoutwater, drinkwater te maken, een progressief tarief, slimme meters in 2030 en sinds 2004 de verplichting om bij nieuwbouw hemelwaterputten (zeg maar ingegraven megaregentonnen) aan te brengen. Het drinkwatergebruik per hoofd van de bevolking is in Vlaanderen aanmerkelijk lager dan in NL (zie foto). 12 liter wordt verklaard door de hemelwaterputten. De rest moet nog verklaard worden. Voor de (Vlaamse) drinkwaterbedrijven is overigens vooral het piekgebruik problematisch. Ze verwachten daarbij in de toekomst veel van de mogelijkheden van de slimme meters. Iemand merkte - in ieder geval theoretisch  - correct op dat we bij waterinnovaties in de nieuwbouw (putten, vacuumtoiletten enz) moeten blijven checken op integraliteit voor wat betreft de doelen van circulaire economie.