Sneltest-i-monial

Inmiddels worden de verwachtingen van wat we - in afwachting van de vaccins - met sneltesten aan vrijheid kunnen herwinnen nogal groot gemaakt. De  podcast van de Frankfurter Allgemeine slaagde er weer eens in hardop dezelfde vraag te stellen die bij mij ook  begon op te poppen: "Wat kan je nou eigenlijk wel en niet met die sneltests?" Voor het blije gevoel eerst maar eens beginnen met wat je er wél mee zou kunnen: je kan massaal ingezette sneltests gebruiken om de infectiedruk onder bevolking drastisch te reduceren. Naar schatting 30-40% van de infectieuze mensen zijn asymptomatisch; ze voelen zich min of meer kiplekker, maar zijn wel geïnfecteerd en besmettelijk. Deze mensen hebben normaal gesproken geen aanleiding om zich in een teststraat te laten testen, tenzij ze in contact zijn geweest met positief geteste medemensen. In Slowakije heeft men onlangs zo de gehele bevolking tussen 10 en 65 jaar 'vrijwillig' laten sneltesten als alternatief voor een nog verder aan te scherpen lock down. Een kleine 1% van de geteste mensen bleek besmet en kon met quarantaine geïsoleerd worden. De kosten per test zaten voor deze sneltest (20 minuten wachten) onder de 5 euro. Totale kosten: 50 miljoen euro; een bedrag dat volgens de Slowaakse overheid gelijk staat aan de helft van één dag volledige lock down. De resultaten (-60% infection rate in een week) zien er veel belovend uit al kan niet helemaal goed onderscheid gemaakt worden tussen het effect van het sneltesten zelf en de toch al behoorlijke ferme lock down maatregelen die daarnaast van kracht waren. Er is hierbij natuurlijk altijd veel te doen over de gevoeligheid van de gebruikte sneltest (en de kwaliteit van de monstername!). Dit is ook wel terecht, echter wiskundigen hebben of elegante wijze aangetoond dat voor deze toepassing de frequentie waar mee je de test uitvoert (dagelijks, ieder drie dagen, wekelijks, twee wekelijks), en de wachttijd op de uitslag (min of meer meteen, 1dag, 2 dagen) een grotere impact heeft op de mate waarin je de infectiedruk weet te reduceren dan de gevoeligheid van de sneltest. Wellicht is toepassing op scholen wel een geschikt idee omdat met name jonge mensen vaak asymptomatisch zijn. Tot zover het goede nieuws. Het idee dat je met een kort van te voren uitgevoerde negatieve sneltest een volle disco of festival zou kunnen betreden gaat dan echter weer niet op. Op individueel niveau blijft de kans op een valsnegatieve uitkomst van zeker een eenmalige uitgevoerde sneltests te hoog om contactbeperkende maatregelen al teveel te vieren. Als niet-getrainde mensen ook nog eens zelf wattenstaafmonsters mogen nemen, wordt de kans op valsnegatieve uitkomsten alleen maar groter, zo bleek ook uit het test in Liverpool (Hoewel er een Amerikaanse test is waarbij de monstername weer een stuk vaker goed lijkt te gaan). Voor de liefhebberts nog even een stukje over de gevoeligheid van testen. De test uit de teststraat is een langzame, best dure maar wel heel gevoelige PCR (polymerase chain reaction) test waarbij het erfelijk materiaal van het virus razend snel gekopieerd wordt, zodat je ook een heel klein beetje viri aan kunt tonen ook al voordat besmette mensen besmettelijk zijn. In de sneltests daarentegen worden stukjes eiwit van het virus aangetoond zonder dat deze in de test worden gekopieerd. Vandaar de lagere gevoeligheid die maakt dat een deel van de negatief geteste mensen al wel besmettelijk zijn of dat zeer binnenkort gaan worden.