Walging is niet weg te informeren

In het droge Australie had ik al ondervonden dat het niet meevalt mensen recyclet water te laten drinken. Daar maken ze namelijk rechtstreeks van rioolwater superschoon drinkwater. De burgers van Toowoomba (bij Brisbane) weigerden het echter te drinken, kwamen in opstand met protestborden (Poowoomba) en de staat Queensland zag zich gedwongen het brandschone water  ongebruikt in een stuwmeer te pompen. In het steeds drogere Californië probeert men dit te voor te zijn en onderzoeken ze of ze mensen aan het recyclet water kunnen krijgen. Beluister vooral de podcast van Scientific American hierover even. Spoiler alert.... het lukt niet. Promilieu filmpjes en uitleg over de zuiverheid van het recyclet water kunnen mensen niet van hun walging doen loskomen. De attitude verandert wel, maar het daadwerkelijk gedrag niet. De onderzoekers concluderen dat een diepe oer-emotie als walging niet weg te rationaliseren valt met behulp van informatie. Verdergaande interventies lijken nodig. In Perth drinken mensen zonder krachten recyclet water dus - ik wil maar zeggen - het kan wel.

Project Start-Up Microplastics - plastic theezakjes in de ban

De afgelopen weken met het team Project Start-Up in de weer geweest met microplastics en een bespreking daarover in de Stuurgroep Microplastics. Daar hadden we een mooie discussie aan de hand van at random aan leden toebedeelde vragen als: (1) Hoe zou je het precieze belang van kennis over gezondheidseffecten willen omschrijven voor microplastics en hoe zie je de rol van IenW hierbij? (2) Hoeveel procent van de beschikbare tijd/geld/moeite zou de komende twee jaar maar nader onderzoek moeten gaan (ontwikkeling monitoring, emissieroutes in beeld brengen, relatieve belang van verschillende bronnen, gezondheidseffecten)? (3) Wat moet je eigenlijk weten om vast te stellen of een maatregel kosteneffectief is? Onschuldig ogend maar tegelijkertijd ook heel lastige vragen als je aan de voorkant van de beleidscyclus actief wil handelen in onzekerheid om een potentieel groot probleem in een vroeg stadium aan te pakken. Omdat er al decennialang plastics in het milieu terecht komen kan je twisten over 'vroeg stadium'. Toch noem ik het zo omdat we weinig tot niets weten van eventuele effecten van microplastics. Over het relatieve belang van bronnen weten we ondanks enorme onzekerheidsmarges wel wat (zwerfaval lijkt voor Nederland de grootse bron, gevolgd door autobandenslijtsel), maar dan weet je nog niet zoveel, omdat het zomaar een kleine bron kan zijn die voor humane blootstelling het meest relevant is (misschien wel plastic theezakjes?, of het aan en uitrekken van fleecekleding?). De informatieve podcast  De Onbehaarde Aap (ik behoor duidelijk tot de doelgroep) durft over sommige zaken al wel stellig te zijn - vooral overbevissing en daarnaast eutrofiering zijn veel grotere bedreigingen voor de zeeën dan microplastics. Foto's van zeepaardjes met watte staafjes en die van een schildpad met een rietje in zijn neus leiden in ieder geval bij mij dan wel tot een gevoel van afgrijzen en schaamte, maar je zou wensen dan foto's van een lege zee minstens evenveel toonkracht hebben. Ondertussen gaan bij mij de plastic theezakjes in de ban. O ja en kijk vooral nog even naar mijn eerdere blog over 56 pagina's plastic in National Geographic  

Dan Ariely volgend jaar op Dag van het Gedrag

Knap dat collega Thomas Dirkmaat (EZK) Dan Ariely heet weten te bewegen een tussenstop op Schiphol in te bouwen voor een optreden tijdens de Dag van het Gedrag 2020. Met Dan Ariely (lees één van mijn eerdere blogs over hem: Waarom ride sharing the file gaat oplossen) hebben we een goede performer on stage dus ik kijk daar zeer naar uit. Als bedankje voor mijn dagvoorzitterschap op de Dag van het Gedrag 2019 kreeg ik het boekje Motivatie van Dan Ariely. Speciaal voor jullie een setje prachtige citaten:

• "Waarschijnlijk is de krachtigste motivator ter wereld onze verbondenheid met anderen";
• "Erkenning is een soort menselijke magie, een subtiel menselijk contact, een cadeautje van de een aan de ander, dat zich uitbetaalt in een veel groter betekenisvoller resultaat";
• "Negatieve motivatie is een groot probleem, want als mensen zich niet betrokken voelen, komen ze te laat, gaan ze te vroeg weg, misbruiken ze hun onkostenvergoeding, doen ze zo weinig mogelijk en saboteren soms zelf actief hun werkgevers"; 
• (Over HNW) "Niemand was nog in staat een band te vormen met zijn werkomgeving. Door de werksfeer op deze manier te verpesten, communiceerde het bedrijf naar zijn werknemers dat alleen hun directe productiviteit op waarde werd geschat en dat ze verder volstrekt inwisselbaar waren";
• "Een creatieve omgeving, in combinatie met een aardig woord, oprechte waardering- de krachten die je motiveren - blijven je hele leven hetzelfde. In de wereld van volwassenen zijn bedrijven een soort van pseudo-ouders, die verzorgend of onderdrukkend, inspirerend of beperkend kunnen zijn". 

En omdat Ariely zelf ook niet vies is van een citaat eindigen we met zijn citaat van moraalfilosoof en holocaustoverlevende Victor Frankl:  "De waarheid: dat Liefde, Zingeving en Verbondenheid het ultieme en hoogste doel zijn waarnaar de mens kan streven." Laat die Kersdagen nu maar komen.

Pinguin Fred: Deep Democracy - de wijsheid van de minderheid

Dinsdag a.s. (16.00-17.30 uur) zijn ook bloglezers van harte welkom bij de Pinguïn Fred-bespreking van Deep Democracy - de wijsheid van de minderheid van Jitske Kramer. Het boek is een theoretisch en werkboek in één.  De theorie is afkomstig van Arnold Mindell en de praktijk van de Zuid-Afrikaanse Myrna Lewis. Bij Deep Democracy gaat het erom de wijsheid van de minderheid mee te nemen in het meerderheidsbesluit. Dan gaat het niet om een vrijbrief nog eens flink te polderen of om tot een slap compromis te komen. Ook gaat het niet zozeer om een besturingsmodel voor een land maar meer om besluiten die in teams worden genomen. Een Deep Democracy-sessie bestaat uit een check-in en een check-uit met daartussen de volgende stappen: (1) Verzamel alle invalshoeken; (2) Zoek actief naar het 'alternatief';  (3) Verspreid 'het alternatief' ( inclusief stemronde); (4) voeg minderheidswijsheid toe aan meerderheidsbesluit ( inclusief stemronde) indien nodig gevolgd door (5) werken met de onderstroom. Lewis ontwierp de methode net na het einde van de Apartheid om het elektriciteitsbedrijf van Zuid-Afrika om te vormen naar een niet-raciale organisatie.  Geen makkelijke klus, want mensen die gewend waren macht te hebben hadden die niet meer. En mensen die eerst geen inspraak hadden, kregen die nu wel. Dat gaf een voedingsbodem voor sabotage in de betekenis van 'een conflictreactie die mensen gebruiken als ze zich niet sterk genoeg voelen om de strijd open aan te gaan'. Dat ziet er in een toenemende reeks van ellende uit als: grapjes, sarcastische grappen, excuses/smoesjes, roddel, slechte/gestopte communicatie, opzettelijk tegenwerken, vertragen, staken en  'oorlog'/vertrek/ terugtrekken. In die gevallen is het werken met de onderstroom essentieel. En om het even uit het abstracte te halen; Hoe ziet zo'n verrijkt meerderheidsbesluit er dan bijvoorbeeld uit? Stel er wordt in stap (3) gestemd over een cohesieverhogende vaste dag op kantoor, de keuze is tussen dinsdag en woensdag. Het wordt de dinsdag (meerderheidsbesluit). Verrijkt besluit kan dan zijn 'Het wordt de dinsdag, maar we weten dat niet iedereen daar de hele dag bij kan zijn ivm vaste afspraken buitenshuis. Daar zijn we ons van bewust en daar zijn we mee akkoord". In Zuid-Afrika zullen de besluiten iets heftiger van aard zijn geweest, maar het gaat om het voorbeeld. Een interessant en praktisch boek dat kan helpen om niet te snel beslissingen te willen nemen en managers kan genezen van de dominantieblindheid  die het makkelijker maakt de eigen mening door te drukken dan die van de ander te betrekken.

De Dag van het Gedrag - de gastransitie ontleed

Had al eerder het rapport van DuneWorks voor BZK gelezen, maar het was interessant om het nu door de auteur toegelicht te horen worden. Mooi dat ze gedrag vanuit verschillende perspectieven aanvliegen. Dus niet allen het economisch en het psychologisch perspectief maar ook het sociologisch perspectief en het perspectief van de procedurele rechtvaardigheid. Net als SCP zetten ze in op het model van de Social Practice Theory die naast aandacht voor capability (vaardigheden)  en materiele componenten (opportunity) veel aandacht heeft voor sociale normen en conventies (zit deels ook in motivation). DuneWorks maakt verder onderscheid in de frequentie van gasgerelateerde gedraging en demonstreerde dat mensen energie niet als doel maar als middel voor wooncomfort zien en dat mensen verleid lijken te kunnen worden door het aardgasvrij maken te koppelen aan het verbeteren van de woonbeleving in woning, straat en wijk. Het rapport dateert nog van voor de opkomst van de gasklever, dus het valt nog even te bezien hoe die met het rapport in de hand overtuigd kunnen geraken.

Dag van het Gedrag - Ongeschreven regels in beeld brengen

De Dag van het Gedrag bleek ook in het echt een groot succes. Met een behapbaar no-show percentage van 13% waren er 570 deelnemers aanwezig. Heb van veel dingen genoten waaronder ook van een workshop over ongeschreven regels geleid door de collega's van de Auditdienst Rijk (ADR). Mooi dat er bij de ADR ook aandacht mag zijn voor een relatieve softe tak van sport als het (grotendeels) op basis van interviews in beeld brengen van de ongeschreven regels binnen een overheidsorganisatie. Dat hebben ze inmiddels voor zeven organisaties gedaan. Had graag een top 10 van ongeschreven regels langs zien komen, maar daar waren ze helaas net te discreet voor. Bummer. De sessie was overigens wel zeer de moeite waard. Met één enkele vraag krijg je namelijk al best veel naar boven. Hier is die:  "Welk oprecht advies zou je iemand geven die bij jouw organisatie wil solliciteren?"  De ADR doet het veel grondiger en geïnspireerd door Peter Scott Morgan The Unwritten Rules of the Game houden ze open-interviews van1,5 uur rond vragen als: (1) De drijfveren van mensen in de organisatie -Wat is nu echt belangrijk?; (2) Wie doet er echt toe in deze organisatie? Wie heeft de macht?; (3) Wat wordt hier nu echt gewaardeerd? Een reeks van die interviews vormt als het ware de verkennende fase die een reeks concept- regels oplevert. Die gaan ze vervolgens uit testen bij andere te interviewen personen. Die leggen de regels dan bijvoorbeeld in volgorde van herkenbaarheid om vervolgens door te praten over de oorzaken en effecten van de meest herkende regels, want daar zit de echte meerwaarde. Helemaal geen gek idee om dat ook eens bij ons te doen. De ADR-collega's deden nog de suggestie om zo iets te doen aan de voorkant van een verandertraject om zo de cultuur en de te verwachte barrières in beeld te brengen. Ik zeg: "Doen!"