Strategie: Naar dynamisch strategiseren

In de leergang Strategie was deze week Katrien Termeer als docente te gast. Zij is strateeg bij LNV geweest en nu al weer een flinke tijd als hoogleraar Bestuurskunde aan de slag in Wageningen. Daar werkt zij op thema's als vertrouwen in voedsel en klimaatadaptatie (zij was ook bij een Water en Klimaat-sessie vorig jaar). Voor haar is in het klassieke strategie concept een strategie iets dat je maakt als een construct van feiten en handelingspatronen en dat bij het uirollen vastloopt op weerstand. Daar tegenover zet zij het concept van dynamisch strategiseren. Deze aanpakt gaat over (1) constant het vermogen van mensen vergroten, nieuwe innovatieve denkpatronen ontwikkelen en benutten, en collectieve ambitie ontketenen, (2)  andere dingen met andere mensen op een andere manier (3) nieuwe inhoud, mensen of regels inbrengen, (4) het bevorderen van reflectie. Een strategie is dan niet meer iets wat je opschrijft dat leidt maar tot stolling. Je begint met ambities maar de weg er naar toe is er een van emergent veranderen. Veranderen is dan een continue proces, het continue aanpassing van sociale praktijken, experimenteren vertalen, leren, innovaties aan de randen van de organisaties (niet aan de top maar bijv jonge mensen die binnen zijn gekomen). Variëteit is dan ook de motor voor veranderingen. Als je het zo op een rijtje zit misschien wat wazig, maar ik raakte toch wel zeer overtuigd. Toch is er wel iets van papier nodig. Dat past ook wel bij de ideeen van Katrien. Zij heeft het over integreren: het koppelen van het nieuwe aan het oude. Wel een geschreven product afscheiden om zo energie en voortgang uit te stralen maar het geschrevene niet stollend als blauwdruk willen zien. Goed om op deze manier eens naar trajecten als SKIA en IenM 2016-2020 te kijken. Was een zeer inspirerende dag doorspekt met aansprekende voorbeelden uit haar LNV tijd. Wat dacht je van het idee om High Tea sessies te organiseren waarbij de Minister thee schenkt voor ambtenaren die zonder stukken over hun dossier komen vertellen?

Kennis: internationaal congres over risicobeleid in Den Haag

De collega's van de directie Veiligheid en Risico's zijn bezig met het schrijven van een brief aan de Kamer over een soort van integrale aanpak voor risicobeleid over de verschillende IenM beleidsterreinen heen. Het congres draagt daar aan bij en werd geframed als beleidsexperiment. Het is een tweedaags event waarvan de eerste dag met internationale sprekers en een breed publiek en de tweede dag voor het klein groepje internationale gasten aangevuld met de brievenschrijvers van IenM. Als je kijkt naar risicobeleid over EU landen heen dan zie je naast overeenkomsten ook veel verschillen. Het nationaal belang is daar vaak de reden voor. Zo is NL het enige land dat echt normen heeft voor overstromingsrisico's. Soms zitten er ook onderwerpen bij die stokpaardjes genoemd mogen worden. In Zweden maken ze een fuss over ongepasteuriseerde melk terwijl dit in het naburige Finalnd geen issues is. temeer daar de Finse overheid graag de kleine boeren steunt. In Zweden zijn de normen voor dioxines en furanen zo streng dat gefermenteerde haring uit de Baltisch zee (sowieso heel onsmakelijk) eigenlijk verboden zou moeten worden. Maar ja die vieze vis hoort wel echt bij de Zweedse cultuur. Dan wordt er een hightech multitier risicoanalyse op los gelaten om het consumeren toch mogelijk te maken. In de stijl van Wim Derksen benadrukte een Noorse wetenschapper dat het in de risiscobeoordeling niet alleen om wetenschap gaat maar - en dat is heel legitiem - ook over ethiek en politieke afweging. Dat laatste is natuurlijk niet altijd even makkelijk te verkroppen. Waarom maak de maatschappij zich wel zorgen om de nooit bewezen effecten van hoogspanningsmasten en lijkt bijna niemand zich druk te maken om de half miljoen doden die jaarlijks in de EU vallen als gevolg van luchtverontreiniging  door te soepele normen voor dieselmotoren? Spreker Ragnar Lofstedt maakte zich daar begrijpelijk heel druk over temeer daar er geen technsiche belemmeringen lijken te zijn; Europese autofabrikanten hebben per slot van rekening geen probleem om de strengere Amerikaanse normen voor dieseluitstoot te halen. Hoe dan ook.....mooi dat de DGMI-collega's dit event georganiseerd hebben en ik ga zeker nog even navragen of ze denken dat het experiment geslaagd is.

Innovatie: Ideeenmanagementlunch digitaal samenwerken

Dinsdag was de digilunch! Ruin 20 collega's hebben mee gedaan aan de lunch waarin we elkaar onderwezen in app-o-logie (met dank aan Gerard die op crispy wijze een groot aantal apps demonstreerde), digitaal samenwerken (Marcia had weer succes met o.a. een gelikte padlet-demonstratie), security awareness (met dank aan Beyan die de een flink aantal deelnemers begoogled had en zo demonstreerde dat het best goed is om eens te bedenken welke data je eigenlijk bereid bent te delen) en vergaderen op afstand (wat op doldwaze wijze sportief uit de hand liep toen iedereen op mijn suggestie ter plekke begon te oefenen met blackberry telefonisch vergaderen). Ook de bijdrage van de enthousiast deelnemende DCI-collega's werd op prijs gesteld. Dat neemt niet weg dat er nog wel een gapend gat te overbruggen is tot wat er allemaal niet mag (voor in de mond bij de DCI-collega's) en wat er allemaal kan (voor in het hoofd bij de andere collega's). Toch is er volgens de DCI-collega's maar een app die echt niet gebruikt mag worden van de BSR en dat is Dropbox.  Dat besluit lijkt echter op een goed beveligde plaats gedocumenteerd daar geen van de andere aanwezigen daar van op de hoogte was. Nog een geluk dat deze blog zo lek als een mandje is.

Kennis: Vraagarticulatie en kennisprogrammering tbv de Omgevingswet

Van de week met Petra Loeff en Hedi van Dijk de eerste voorbereidingen gedaan voor een worskhop die ik ga begeleiden over zeg maar de kennisprogrammering tbv de Omgevingswet. Sowieso al heel goed dat RIVM en DGMI al aan het begin van het offertetraject elkaar opzoeken om de vragen scherp te krijgen. Best ingewikkelde materie omdat kennisvragen en beleidsvragen in dit dossier best lastig van elkaar te scheiden zijn. Vaak heb je een voorlopig antwoord op een beleidsvraag nodig om een kennisvraag goed aan te vliegen en omgekeerd. Het gaat om voor mij uit mijn watertijd bekende issues als de relatie tussen doelen en normen, de relatie tussen normen en normtoetsing, data (ook die van het type Big en Open) en natuurlijk ook  om de uitvoerbaarheid van al het moois dat bedacht gaat worden.  Heb gisteren een eerste schets gemaakt van het programma van de workshop en van de te hanteren werkvormen. Lijkt me in ieder geval goed om weer eens met een tijdslijn op brown paper aan de gang te gaan. 

In- en uitchecken: een kleine klaagzang

Sinds 1 april is er geen ontkomen meer aan...mijn OV jaarkaart is niet meer en ik moet inchecken met mijn Mobilitymixx-kaart. Wat een gedoe, want nu ben ik overgeleverd aan een wilde verscheidenheid aan ergonomisch onbeholpen snuffelpalen. Ten eerste, moet ik met mijn 1.91m zwaar door de knieen om de na gepiep verschenen mysterieuse teksten te kunnen ontcijferen. Ten tweede, die teksten zijn echt mysterieus; ze varieren van Goede Reis! (ben ik dan uit of ingecheckt?) tot Mobility mixx Daluren 20% (ben ik dan uit of ingecheckt?) tot ritprijs XX, saldo XX (ben ik dan uit of ingecheckt?) tot Overstap toegestaan (ben ik dan uit of ingecheckt?).Ten derde, je raadt hem al; wanneer gaan die misse palen mij vertellen of ik uit of ingecheckt ben? Goed beschouwd is dat het enige wat ik wil weten, en het enige wat ik niet te weten kom. Ik begin het donkerbruine vermoeden te krijgen dat de ontwikkelaars van TRIM een nieuwe opdracht naar binnen hebben weten te slepen. In de tweede week van april legde een hele vriendelijke mevrouw van de NS mij uit dat ik al ruim een week een inverse taktiek van in- en uitchecken aan het toepassen was. Omdat ik heel onnozel kan kijken (kernkwaliteit) en voorbereid op dit soort confrontaties mijn oude abonnement te voorschijn kon trekken, kreeg ik geen bekeuring. Later legde een Prorail-vriendin mij uit dat je bij het inchecken bij de trein één piepje hoort en bij het uitchecken twee. De geneugten van de aparte aanbestedingen maken dat dit dan weer niet geldt voor de snuffelpalen in tram en bus. Nee dan bij ons in Denemarken...je weet wel van Danish design. Daar heb je aparte palen voor in- en voor uitchecken. Deze hoge serie palen hebben netjes twee verschillende kleuren lampjes en je kan ze van boven aflezen. Zucht.

Team: KIS tijdens de nucleaire top

Ook voor KIS is de Nucleaire top uitstekend verlopen. Niet in de laatste plaats omdat de thuiswerkfaciliteit zich uitstekend heeft gehouden onder de hoos aan extra gebruikers. Ook het skypefeedbackgebeuren waarbij iedereen iedereen skypte volgens het daarvoor weer van het netgeplukte tafeltennistoernooischema heeft goed gewerkt. Heb daar ook weer wat van geleerd namelijk dat het handig is je Ipad dan rechtop te zetten zodat de camera in het middel net boven je scherm zit. Dan kan je je gesprekspartner ook nog eens aankijken hetgeen wel zo sympathiek overkomt tijdens het feedbacken. Heb mij zowaar - al is het tijdelijk - over mijn grote afkeer van TRIM heen gezet en flink wat presentaties en documenten voor de eeuwigheid bewaard. Of de eeuwigheid mij dit dankbaar is zal de eeuwigheid moeten leren. Al veel eerder komen we erachter of alle vetrekkende KISsers de tweedaagse ook goed hebben kunnen benutten om hun overdrachtsdocumenten af te maken.....

Kennis: Voorbereidingen thematische Kenniskamer Open en Big Data op stoom

De thematische Kenniskamer van 15 april komt nu snel dichterbij. Raymond Sluiter (KNMI) heeft er zijn handen vol aan. In ieder geval zijn er goede externe gasten van Ordina, CBS, Vodafone en KPMG en zijn twee IenM casussen - Laan voor de Leefomgeving en Beter Benutten - uitgewerkt om in de discussies dicht bij de praktijk te kunnen blijven. Er ligt in ieder geval een prima werknota om gericht aan de slag te gaan. Donderdag zijn skypologisch de diepte ingedoken om de werkvormen verder in te vullen. Daarbij is het altijd weer even zoeken naar het goede evenwicht tussen zenden en discussietijd en dat moet dan in zo'n avondsessie ook weer goed tussen de dinergangen ingepland worden. Aan het eind van de avond moeten we in ieder geval een stuk zijn opgeschoten met de meninsgvorming rond welk extra IenM beleid nodig is en wat een gewenste IenM rolopvatting kan zijn. We geven in ieder geval ook aandacht aan een goede evaluatie. Het is per slot de eerste echte IenM kenniskamer dus we moeten er goed van leren voor de thematische Kenniskamers die nog gaan komen. Goed om te zien dat het huidige IenM open data beleid dit weekend de krant al heeft gehaald (over het vrijgeven van het Actueel Hoogtebestand)

Kennis: KiM congres ook dit jaar weer super strak georganiseerd

Ook dit jaar voelde het KiM de actualiteit weer goed aan en het jaarlijks congres stond dan ook in het teken van de steden in beweging. Er was dan ook sprake van een recordopkomst in Madurodam. In de plenaire sessie vond ik de presentatie van de Belgische spreker Bart Derudder heel prima al was de informatiedichtheid misschien wat laag. Hier heb ik oa geleerd dat de dichtheid van steden afneemt met het groter worden van steden. Er is dan ook vaak sprake van verstedelijkte regios met meer stadskernen. De randstad als stad beschouwen met de hoop ook de economisch positieve  agglomeratieeffect in te boeken lijkt toch wat te hoog gegrepen. Zo is er nog geen sprake van 1 arbeidsmarkt in de randstad. Wellicht dat de zelfsturende auto en een betere benutting van langzaam verkeer dit in de toekomst dichterbij brengt. In de paralle sessie over de fiets heb ik mijn kennis over de oerhollandsche tweewieler fink bij kunnenspijkeren. Zo wordt er in Den Haag maar half zoveel gefietst als in Utrecht en in Amersfoort wordt weer meer gefietst dan in Utrecht. Verschillen worden verklaard door bevolkingssamenstelling (ouderen, jongeren, allochtonen) de kwaliteit van het fietsnetwerk en het fietsbeleid. Terug in de tram wist spreker Fokko Kuik (Gemeente Amsterdam)  mij te vertellen dat het in Den Haag toch vooral in de bevolkingssamenstellingen blijkt te zitten. Maar goed dat ga ik binnenkort persoonlijk aanpakken.

Kennis: Kenniscongres in Zoetermeer

Ook voor mij een spannende dag want ik had de presentatie gemaakt die Siebe hield en het is toch altijd weer afwachten in hoeverre je SG hier voldoende mee uit de voeten kan. Nou dat ging dus voortreffelijk. We mogen als kenniswerkers maar wat blij zijn met een SG die zelf kennis en innovatie ook echt belangrijk vindt. Verder heb ik bij twee parallel sessies gezeten - een over interdepartementaal beleid en een over kennis voor de decentrale overheden. Bij de eerste sprak Chris Sigaloff van kennisland over innovatielabs om te experimenteren buiten het primaire beleidsproces. Het misschien wel bekendste innovatielab is mindlab van de Deense overheid dat interdepartementaal  wicked problems probeert aan te pakken. Een aanpak die inspiratie kan bieden voor het strategietraject IenM 2016-2020. BZK is in het mindlab op werk bezoek geweest. en dit heeft geinspireerd om in NL met de policy playground aan de slag te gaan. Ook interessant is slimmer newerk dat vanuit BZK gefinancieerd werkt aan een slimmere overheid. RWS partcicpeert hier al in. Er zijn oa 15 zogenoemde doetanks opgestart (bijv eentje over leegstaande kantoorpanden).  Ferdi Licher BZK vertelde over de Agenda Stad en vroeg zich hard op af waar al die aandacht voor de stad nu toch opeens vandaan komt. Best lastig ook om zo iets handteerbaar te houden en te voorkomen dat de energie verloren gaat door interdepartementale afstemming.  Hans Peter Benschop vertelde in de tweede sessie enthousiasmerend over trendbureau Overijssel. Hij breekt overtuigend een lans voor kenniscirculatie. Door rapporten van de nationale planbureaus en adviesraden samen te vatten en de betekenis voor Overijssel en de Overijsselse gemeenten te duiden heeft zijn inzet op kenniscirculatie flinke impact. Ook Brabant  is actief op dit gebied. Met de aanbevelingen uit het PBL rapport over de decentrale kennisfunctie gericht op het voorkomen van fragementatie en dubbeling is echter nog niet veel gebeurd. In ieder geval flink wat inspiratie en contacten opgedaan die van nut kunnen zijn bij een eventueel te organiseren thematische kenniskamer over de decentrale kennisfunctie. Op de foto is Siebe in actie rond Kat op tafel. De kat in kwestie heet Pluis en is van Jan van der Waard.