Gelezen: Messy - the power of disorder to transform our lives - deel 2

In deel 2 van deze boekbespreking een soort van potpourrie van leuke items:(1) pilers (stapelarchivisten) vinden hun spullen sneller terug dan filters. Dit geldt zowel voor hard copy als digitale  stukken. Steve Whittaker toont het laatste mooi aan in zijn paper 'Am I wasting my time organizing email?' https://people.ucsc.edu/~swhittak/papers/chi2011_refinding_email_camera_ready.pdf Ik word door collega Karin altijd al geroemd voor mijn efficiënte  gebruik van de folder 'verwijderde items' als archief en nu blijkt dit dus ook nog terecht te zijn. Dank Karin! Voor de hardcopy-stapelaars is de clean desk policy overigens desastreus; (2) Trump gebruikt de OODA-loop net als Erwin Rommel, al dan niet bewust, om analyserende, niet improviserende, langzame, schwerfällige tegenstanders (zoals bijna iedereen dus) blijvend te verrassen. OODA staat voor observe, orient, decide, act. Door constant te blijven verrassen verlam je de tegenstander in verwarring; (3) vliegtuigrampen leren dat één van de grote issues voor de zelfsturende auto de automation paradox is. De bestuurder moet optreden als de autopiloot het af laat weten  maar is daar slecht op getraind en moet juist ingrijpen als de situatie extra moeilijk is. Het boek bevat nog veel meer mooie inzichten en is dan ook zeker een aanrader.

Gelezen: Messy - the power of disorder to transform our lives - deel 1

Toen ik over dit boek las wist ik al dat het vol zou staan met dingen waar ik het mee eens ben, vandaar niet één maar twee blogs over dit boek. Natuurlijk bevat dit boek een frontale aanval op Het Nieuwe Werken en de clean desk policy. In 2010 onderzochten Alex Haslam en Craig Knight, twee psychologen van de University of Exeter de invloed van kantoorinrichting op productiviteit en welbehagen. Zij vergeleken vier typen: (1) lean office (Jan de Bouvries-achtig zeg maar de Rijnstraat); (2) enriched office (met wat prints aan de muur en kamerplanten. Vooruit we noemen deze de Rijnstraat); (3) empowered office (gebruikers mochten zelf het kantoor inrichten gebruikmakend van dezelfde prints en kamerplanten als bij (2); en (4) disempowered office. Is de situatie waarbij (3) weer door de gebouwbeheerders wordt teruggebouwd naar (2). In kantoor (3) presteren werknemers 30% beter dan in (1) en (4) en 15% beter dan in (2). In situatie (4) krijgen ze ook nog eens een schijthekel aan het bedrijf waar ze werken bovenop allerlei vage sick building klachten. Hier leren we natuurlijk uit dat je werknemers gewoon lekker aan moet laten kloten om van hun werkplek een fijne werkplek te maken. Maar goed de waarschuwende bijsluiter spreekt boekdelen 'empowerment is all very well but never underestimate what managers inflict on workers in an effort to avoid tax and minimise rents'. Een mooi stukje appreciative inquiery is daarbij overigens gebouw B20 op de MIT campus. Als noodgebouw in de tweede wereldoorlog gebouwd heeft het in plaats van de beoogde twee jaar heel veel langer gestaan en oa negen Nobelprijswinnaars opgeleverd. Een enorm rommelig gebouw waar gebruikers naar hartelust muurtjes uit mochten slopen en waar de benummering van werkkamers zo onlogisch was dat iedereen altijd op zoek was hetgeen vruchtbare toevallige ontmoetingen tot gevolg had. Dat van die benummering moet ook op de Rijnstraat nog te regelen zijn.

Kennis: water in Marsa Alam

Toegegeven, mijn vakantie in Marsa Alam (Egypte) doet alleen recht aan de P van people. Geen onbelangrijke P overigens, want makkelijk hebben de people het hier niet. Het toerisme is de dip als gevolg van de 2011 revolutie en aanslagen nog bij lange na niet te boven, terwijl het toerisme juist zo belangrijk is voor het verkrijgen van buitenlandse deviezen  (14,5% deviezen en 11% BNP in het topjaar 2010). Wat ook niet helpt is dat de bevolkingsgroei hier krankzinnig hoog is; in de tweede helft van 2016 kwam er een 1 miljoen Egyptenaren bij in een half jaar tijdhttp://egyptianstreets.com/2016/11/24/egypts-population-increases-1-million-in-six-months-to-reach-92-million/  Mijn bijdrage aan de locale P is dat ik zwaar zichtbaar voor medegasten tip bij iedere polsbandmaaltijd die ik hier drie keer daags geserveerd krijg. Het geld dat ik betaald heb voor mijn reis komt niet in Egyptische, maar deels in Amerikaanse (hotel), deels in NL (reisorganisatie) en Koeweiti (luchthaven) handen. De luchthaven is hier met privé geld aangelegd en vervalt na 20 jaar aan de Egyptische staat. Het zal de Koeweitse eigenaren als gevolg van de toerismedip niet meevallen om de P van profit binnen te halen. Met de derde P heb ik het natuurlijk alleen al door de vliegreis vernaggeld, maar dat is nog niet alles. De Koeweiti hebben een ontziltingsfabriekje neergezet, maar de kwaliteit van het geproduceerde water is niet goed genoeg om het drinkwater te noemen. Iedereen tikt hier dan ook luttele flessen Zwitsers water per dag weg. Dat smaakt in eens ook een stuk minder als je deze documentaire bekijkt https://m.youtube.com/watch?v=czfSwjx4yYA. Gaat er dan helemaal niets goed hier met de planet in Egypte? Nou ze doen hier ontzettend hun best om het koraalrif heel te houden door precies aan te geven waar je wel en niet het water in mag en de toeristen houden zichzelf en elkaar hier aan. Da's natuurlijk mooi. 

Gelezen: De kleine en niet de grote Laloux

Laatst de sterk ingekorte versie van Reinventing organisations van Laloux gelezen. Collega Karin vindt dat eigenlijk niet kies en zweert bij de 350 pagina's real stuff. Maar goed ik kan weer iets in haar achting stijgen als ik haar uitdaging aan ga aan te geven welke aspecten mij dan met name aanspreken. Deze keer geen mini-samenvatting van hoe Frédéric Laloux tot een nieuwe fase in de samenwerking tussen mensen en een organisatie gericht op zelfontplooing denkt te komen, maar een kleine selectie van min of meer direct toe te passen strategieën.  Daar komen ze: (1) iedere voorgestelde oplossing wordt aangenomen, tenzij iemand een principieel bezwaar heeft. (2) maak van alles een experiment; (3) advies vragen bij collega's is een plicht. Hoe ingrijpender het besluit hoe meer advies. Adviezen moeten serieus genomen worden, maar hoeven niet overgenomen te worden ( geen waterige compromissen); (4) deel alle informatie. Iedereen is beslisser en moet over alle informatie kunnen beslissen; (5) train op conflicthanteringsmethoden; (6) creer stilteruimtes op kantoor (is geen werkplek); (7) start een vergadering met een minuut stilte; (8) innovatie vindt niet plaats in het centrum of volgens plan, maar aan de randen en bij voortduring.; (9) maak van het saaie, zielloze kantoor met je collega's een plek om je thuis te voelen. Dat waren ze weer!

Innovatie: Onverwacht synchrone autotaal in het NRC

Vorige week het mooie interview met Maarten Hajer in NRC gelezen waarin hij aangeeft dat de overheid het langetermijnperspectief moet laten zien en dat er beelden nodig zijn die laten zien dat een post-fossiele samenleving veel aangenamer en succesvoller kan zijn. Hij noemt dan de marketing van Tesla als goed voorbeeld. Die spelen met een droom van een auto die uiterlijk nog best lijkt op een conventionele auto, maar van binnen 100% electrisch is. Dat die daarmee een punt heeft wordt in dezelfde krant in de Autotest helder. Nu heb ik echt helemaal niets met auto's, maar de colum Autotest van Bas van Putten lees ik toch regelmatig als guilty pleasure. De meer dan gezwollen autotaal van hem gaat het bombastische voorbij en is vaak uitermate grappig. In de weekendkrant van vorige week met Maarten Hajer, ging het in de Autotest over de eerste SUV van Tesla. Met daarin deze heerlijke alinea waarmee Maarten op zijn wenken wordt bediend:  'De electrische auto democratiseren, Musks uiteindelijke doel, wordt met zulke prijzen wel een lastig verhaal. Hij bevindt zich dan ook in een gevoelige spagaat. Hij moet zijn pioniers- en voorbeeldfunctie ook verkopen. Daarvoor grijpt hij zowel willens en wetens als noodgewongen terug op de versierpraktijken van de klassieke-auto-industrie; veel vermogen, acrobatische werktuigbouw die de spelende mens verzoent met de ecologische doelstelling. Musk is zakelijk genoeg om in te zien dat hij voor het herstellen van de ozonlaag wel eerst moet stempelen bij het genot-loket'. Laat die post-fossiele samenleving maar komen!

Kennis: Leren van provincies - Zuid-Holland

Op 4 december schreef ik over 'Leren van het binnenland' en daar ben ik nu zelf maar eens mee begonnen door naar Friesland en Zuid-Holland te kijken. In Zuid-Holland denkt men gelijk onze SKIA-thema's Big Data en Exponentiële innovatie na over de maatschappelijke impact van technologische ontwikkeling. Zie hiervoor  https://www.zuid-holland.nl/overons/toekomstagenda/mint/. Achter de linkt komt veel interessante info te voorschijn o.a. Interviews met Taede en Willemieke maar ook een onderzoek met DRIFT.   Zuid-Holland heeft daarnaast ook mooie essays laten schrijven door oa Rini van Est (Rathenau) en Maurits Kreijveld. RIni schrijft samen met Jan Korsten een historisch perspectief op de impact van technologische ontwikkeling in Zuid-Holland. Hij gebruikt daarbij de voor mij nieuwe term 'chronocentrisme' - het idee dat we in de meest bijzondere periode uit de geschiedenis ooit leven. Dat schijnt nu welig te tieren. Een interessant essay dat het grote belang van een goede kennisinfrastructuur voor het op gang brengen van veranderingsprocessen beschrijft. Vooral de TUD is erg belangrijk geweest voor Zuid- Holland en heeft bijgedragen aan het ontstaan van bedrijfslaboratoria. Maurits bekend van zijn boek over de (macht van) digitale platformen waagt zich in zijn essay aan toekomstsbeelden. Deze keer geen assenkruizen maar drie toekomstbeelden met telkens twee scenario. Het eerste beeld is 'Zuid-Holland maakt het' met als scenario's business as usual consolidatie en schaalvergroting versus specialisatie en nichemarkten. Tweede beeld 'Energietransitie: benut de energie van burgers met als scenario's alles op hetzelfde energienetwerk en uiteenvallen van het energienetwerk in lokale grids. Derde beeld smart city: slimme burgers, slim bestuur? met als scenario's de burgermeester aan de knoppen versus burgers aan de macht. Uit dit alles worden natuurlijk ook een aantal conclusies en lessen gedestilleerd: (1) overheid moet komen tot duidelijke maatschappelijk gewenste en gedragen einddoelen en de precieze invulling aan de dynamiek van de markt over laten; (2) maak als overheid de digitale infrastructuren op het gebied van data, energie en mobiliteit voldoende toegankelijk voor kleinere spelers en burgers bijvoorbeeld door - in mijn eigen woorden - de rol van neutrale platformbeheerder op te pakken. Een rol gericht op een gedeelde technologische basis die ruimte bied voor wereldspelers, kleine spelers en burgers om toepassingen en innovaties rond maatschappelijke opgaven te ontwikkelen.