Nu het kantoor nogal polizei-achtig wordt leeg gerauscht, vind ik overal juweeltjes. Dit al wat oudere (2017) rapport van NSOB is er ook zo één (zie link). De positieve termen 'volhouden' en 'doorgaan' uit de titel stralen kracht en doorzettingsvermogen uit, maar de keerzijde hiervan, namelijk die van te lang doorgaan en te lang volhouden is er ook. Dat noemt NSOB 'escalatie van commitment'. Dat stoppen moeilijk is blijkt ook wel uit mijn andere blog van deze week. Bij het lezen van het NSOB-rapport moest ik ook denken aan de beleidsateliers die Guus en ik vanuit ASA begeleiden. Dit met name bij het lezen van het stuk over doelsubstitutie. Daarmee doelt NSOB op het verschijnsel dat met het formuleren van de doelstelling of probleemstelling ook direct het middel (het voorkeursalternatief) is gegeven. Escalatie van commitment zo stelt NSOB wordt voor een deel veroorzaakt door het over langere tijd bestaan van voorkeursalternatieven - eenmaal uitgesproken voorkeuren die niet meer van binnenuit ter discussie worden gesteld. Door in aanloop van een beleidsatelier nog eens kritisch te kijken naar de doelstelling en het achterliggende maatschappelijke probleem dat oplossing behoeft, komen alternatieven weer in beeld. Niet omdat die alternatieven er niet waren maar omdat ze niet betekenisvol waren in het licht van de eerdere doelstelling. Al eerder was tijdens de gedragsstudie naar de toepassing van het beleidskompas binnen IenW gebleken dat ook politieke kaders - waarbij doelen en middelen bijvoorbeeld al in een regeerakkoord vastgeklonken zijn - de enthousiaste toepassing van het beleidskompas in de weg kunnen zitten. NSOB legt wat handelingsopties voor ambtenaren neer die zouden kunnen helpen een bestuurder te bewegen doel en middel wat meer los van elkaar te gaan bezien. Zelf zien ze overigens ook wel in dat deze opties vaak een wat hoog 'na u Professor'-gehalte hebben. Meer heil zien ze in systemische veranderingen waarbij 'het uiteindelijk gaat om eerherstel voor processtappen die als redundant en overbodig gezien worden.' Zelf denk ik bij deze formulering natuurlijk ook weer meteen aan het beleidskompas. De NSOB heeft het oa over het nemen van permanente tijdelijke besluiten (dat klinkt weer wat orakelachtig NSOB!). Maar goed dat zijn dan besluiten die niet periodiek geëvalueerd moeten worden, maar periodiek juist opnieuw voorbereid en genomen moeten worden. Ik denk zo dat de Deltabeslissingen van het Deltaprogramma daar wel een goed voorbeeld van zijn. Ook al hebben ze het daar over het herijken van beslissingen, de voorbereidingen zijn zo grondig dat je het ook best een nieuwe besluiten mag noemen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten