Innovatie: Tropical North als graanschuur van Azië

Tijdens mijn aanwezigheid op het River Symposium was de Australische premier Tony Abbott een week lang op bezoek in het tropische noorden van Australië. Het betrof hier het inlossen van een verkiezingsbelofte. De regering diep in het zuiden heeft zich voorgenomen meer geld te investeren in de ontwikkeling van het noorden. Een van de ideeën waar ik vorig jaar al over schreef is landbouwgronden te ontginnen en die te irrigeren met de waterrijke rivieren in het noorden. Het noorden ligt dichter bij het hongerige Zuid-Oost Azië dan bij het zuidelijke bevolkingsrijke zuiden van Australië. Die nog niet bestaande landbouwgronden worden dan ook geframed als de foodbowl for Asia. Dit alles heeft niet in de laatste plaats een ideologische grondslag; er zal ontwikkeld worden. Men schroomt daarbij niet wetenschappelijke feiten te verdraaien. De landbouwkundige en economische prognoses van CSIRO, zeg maar het Australische TNO, worden schaamteloos naar boven bijgesteld. De milieubeweging ziet de bui al hangen; unieke stukken natuur met wereldbelang dreigen verkwanseld te worden voor een onzeker landbouwavondtuur. De milieubeweging probeert dan ook uit alle macht alternatieve verdienmodellen voor het noorden te bedenken. Het lijkt een verloren zaak nu zowel de federale overheid als die van Queensland alle pijlen op de landbouw en de mijnbouw gericht hebben. 

Kennis: James Davidson bezoekt Plesmanweg

James Davidson is een Australische architect met een voorliefde voor climate proof design. Als winnaar van het prestigieuze Churchill Fellowship had hij al eens een studie gemaakt van klimaatbestendig bouwen in New Orléans, VK en NL. Donderdag de 18e ontmoette ik hem in Brisbane en maandag de 22e op de Plesmanweg. Hij was in NL om met een NL architectenbureau een designsessie over de Brisbane River te houden op de conferentie Delta's in times of change. Marcia had in on time ( KIS verbindt!) een groepje geïnteresseerde DGRW'ers verzameld hetgeen een mooie interactie opleverde. Hoewel het niet de primaire insteek van James was kunnen we misschien nog wel het meeste van hem leren op gebied van hittestress- bestendig bouwen. Het NL architectenbureau heeft aangeboden de uitkomsten van de designsessie op de Plesmanweg te komen presenteren. Lijkt me een mooi aanbod om op te pakken. 

Kennis: Videoconferentie Queensland- Nederland succesvol verlopen

Vrijdag de 19e was het dan zover.  Geheel andere dan anders was ik deze keer best wel bloedje nerveus. Had al dagenlang visioenen van een zaal met 25 mensen in Brisbane, 7 in Lelystad en 8 in Den Haag met een videoverbinding die niet werkt. Slik. Nou goed dat bleef me bespaard. Het eerste deel met alleen Brisbane van 1400 tot 1700 uur was nog aperelaxed voor mij. Mijn Australische counterpart Piet Filet kon dan zonder probleem in prachtig Australisch aan elkaar OH'en. Een beetje saaiig was dit overigens wel. De groep was groot en divers, misschien wel te divers, en de tafels in politbureau opstelling droegen niet echt bij tot een dynamische gedachtenwisseling. De onderwerpen voor verdere samenwerking die dit opleverde vormde dan ook een hagelschot over de volledige breedte ( en daarbuiten) van het waterbeheer. Alvorens mij in de pauze te goed te doen aan een aquarium size glas Australische wijn (met dank aan de Consul Generaal die als co-host van NL zijde optrad) heb ik eerst de zaal totaal verbouwd zodat iedereen zonder tafel maar met een glas met zijn/haar snufferd op het videoscherm zat. Dankzij de uitstekende voorbereiding van de mensen van easymetting en de gedurende de hele sessie aanwezige techneuten aan Australische kant, was de verbinding al een kwartier voor geplande aanvang gereed en zagen de NL collega's mij al met een aquarium in de handen staan terwijl zij met hun eerste bekertje ochtendkoffie de zalen aan de Plesmanweg en de Smedingplein binnen schuifelden. Al met al ging dit super geolied. Vooral de RWS collega's op het gebied van zoetwater en verzilting kwamen goed aan hun trekken. De Australiërs vonden het prachtig om hier in de rol van kennisaanbieder te duiken. De eerst volgende Videoconferentie in november zal dan ook hier over gaan. Volgens de beproefde methode van de landingsbijeenkomst zullen de Aussies op basis van door de Nederlanders aangescherpte kennisvragen over zoetwater en verzilting hun expertise presenteren. Toen het om 20.00 uur achter de rug was, was ik dan ook een blij en opgelucht man. 

Kennis: Rijn wint Internationale Rivierprijs

De  kersverse president van de Rijncommissie Gustaaf Borchhardt was maar wat verguld toen de Rijn in Canberra zomaar de Internationale rivierprijs in de wacht sleepte. Een mooie eer ook voor alle DGRW en RWS collega's die daar soms al decennia lang energie in stoppen. Moest er vanochtend bij het lezen van de krant nog even aan denken toen ik een artikel over het geheim van het succes van onderzoeksinstituut CERN in Genève las; lang en vaak vergaderen met alles en iedereen en vooral niet snel besluiten nemen. Hoewel ik zelf helemaal leegloop op deze ingrediënten, kan ik het inmiddels wel opbrengen een hoop bewondering te hebben voor mensen die dit werk wel met veel uithoudingsvermogen kunnen doen. Met Gustaaf nog wat doorgepraat over de huidige uitdagingen voor de Rijn( commissie). Zelfs nog even mijn artikel over Australische lessen voor NL waterbeheer gepitched en inmiddels opgestuurd. Volgens de ook aanwezige Duitse hoogleraar zijn die uitdagingen trouwens naast zoetwaterverdeling bij lage afvoer, temperatuurverhoging van het water en de problemen voor koelwater, connectiviteit van floodplains (belangrijk voor jonge visjes) en scheepvaart & de mogelijk schadelijke invloed van golfslag op natuurvriendelijke oevers. Het kostte mij overigens weinig moeite nog een extra uitdaging te formuleren: hoe die twee ton prijzengeld verdelen. Dat wordt weer lang en vaak vergaderen en vooral niet te snel besluiten nemen. 

Strategie: de kracht van regelgeving

Je zou in tijden van energieke samenleving bijna vergeten dat je als overheid ook nog gewoon de lead kan nemen. Daar weten ze in China natuurlijk wel raad mee. In de NRC stond een artikel over milieubeleid in China. In Shanghai en wat andere Chinese steden zijn sinds twee jaar de tweetaktbrommertjes verboden. Gevolg....in 2007 een schamele 31000 elektrische scooters in 2013 naar liefst 9,8 miljoen van die dingen. De dure hippe uitvoering kost omgerekend 500 euro, het basismodel 250 euro. Doe mij er ook zo een! ( die hippe met chopperstuur dan hé!) Kunnen wij die geurige scheurijzers ook niet gewoon verbieden? En dan te bedenken dat we op de Innovatie-estafette warmliepen voor de elektrische scooter van bioplastic waarvan de financiering maar niet goed van de grond kwam. 

Kennis: ecologisch opgieten voor gevorderden

Even Australisch waterbeheer in het kort: de Australische overheid koopt al enige jaren waterrechten terug van boeren. Het opgekochte water wordt gebruikt om een zogenoemde environmental flow in de rivier te creëren. Net als voor op ecologie gerichte maatregelen tbv de kaderrichtlijn water is het extreem lastig om te bedenken wat werkt en wat niet. Er is nu sprake van een enorme onderzoeksinspanning om uit te zoeken hoe, hoeveel, wanneer, hoelang en waar water moet worden opgegoten om de ecologie maximaal te ondersteunen. Meer gelijkend op de Nederlandse  situatie was er een goede keynote van Bill Naiman over visecologiebevorderende maatregelen in de Columbia Rivier in de USA. Bill bemerkt een overdosis vertrouwen bij Amerikaanse 'waterschappen' als het gaat over de effectiviteit van maatregelen om het leven voor de zalm wat aangenamer te maken. Er is zoveel vertrouwen dat een onderzoek uit 2005 laat zien dat maar voor 20 procent van de maatregelen doelen gesteld worden en dat maar voor 10procent van de maatregelen effecten gemonitord worden. Om wetenschappelijke inzichten een betere plek te geven in het uitdenken, toepassen en monitoren van maatregelen is in de USA een wetenschappelijke adviesraad opgericht door het equivalent van de KNAW om maatregelen van waterbeheerders vooraf te toetsen op effectiviteit. Misschien geen gek idee om te verkennen of dit ook voor op ecologie gerichte KRW maatregelen een idee kan zijn bijv georganiseerd vanuit internationale riviercommissies. Bill treedt regelmatig op voor UNESCO-IHE in Delft en ik heb hem uitgenodigd om bij zijn volgende bezoek ook naar Den Haag te komen.

Kennis: weerextremen houden zich niet aan aselecte steekproef met teruglegging

Anthony Kiem van de Universiteit van New South Wales demonstreerde dat we extreme weerevents niet mogen beschouwen als onafhankelijke gebeurtenissen die ieder moment een gelijke kans hebben plaats te vinden. Australië heeft een geregistreerde weergeschiedenis van zo'n 100 jaar en in die periode is al te zien dat droge en natte jaren patronen volgen en zeker niet at random plaats vinden. Op basis van onderzoek naar sedimenten in grotten in het Murray-Darling gebied en metingen van zoutgehalten in boringen van Antarctisch ijs is de neerslaggeschiedenis tot voor de jaartelling in beeld gebracht. Dan zie je dat er droge perioden van wel een halve eeuw zijn, maar ook dat de hele 14e eeuw kleddernat was. Zonder een klimaatscepticus willen zijn, wijst Anthony er op dat in ieder geval voor Australië geldt dat natuurlijke variatie minstens zo relevant is voor klimaat en waterbeheer als klimaatverandering. of dit ook voor Europa geldt kon hij niet beantwoorden, maar dat vraag ik nog wel even aan de KNMI collega's

Innovatie: Punt op de horizon voor Tasmanië

"Australia has its own third world country and it is called Tasmania" , zo begon Jason Alexandra - een oud- collega van de Murray Darling River Basin Authority zijn verhaal. Jason heeft een call gewonnen voor een groot RenD programma ter ondersteuning van een groot nieuw irrigatieproject in Tasmanië. De regering van Tasmanië wil de landbouwproductie op weg naar 2050 ver10voudigen. In het relatief koude Tasmanië wordt klimaatverandering vooral als verdienmodel gezien. Met business as usual groei van de productie gaat het ambitieuze productiedoel niet gehaald worden. Voor het resterende innovatiegat wordt flink wat geld uitgetrokken. Wat mij betreft een mooi voorbeeld van de kracht van een punt op de horizon. Jason geeft dat hij zich daarbij heeft laten inspireren door een Nederlands boek van Wever et al. 2000 waarin gepleit wordt voor een innovatie van het innovatiesysteem. Nu maar hopen dat de vluchtige Australische politiek haar blik op dit punt kan vasthouden. 

Kennis: kansen voor de water! energie! voedsel nexus

Met een olijk Iers accent vertelde Karen Hussey van de Australian National University over haar werk aan het concept van de water, energie, voedsel nexus. Een concept geïntroduceerd of beter gezegd omarmt door het World Economic Forum. Karen gaf aan goed in de gaten te hebben dat dit soort concepten nogal modegevoelig zijn en vaak niet te lang meegaan. Ze had hier als politicoloog wel een mooie waarneming bij en die luidt dat je dit soort concepten vooral moet beoordelen op hun bruikbaarheid in besluitvorming ( en niet op hun wetenschappelijke waarde leek ze er bij te willen zeggen). En je voelt wel aankomen dat zij vindt dat het als één dossier bekijken van water, energie en voedsel daar goed op scoort. Ik ben geneigd dat toch zeker deels met haar eens te zijn. het concept kan helpen om topsectoren water en landbouw beter te verbinden en kunnen tevens helpen om de scope van het Deltaprogramma meer expliciet te verbreden naar landbouw en energie ( dan vooral koelwater).

Innovatie: Drivers in een land dat leunt op export primaire grondstoffen

Als je zoals Australië economisch binnenloopt op de verkoop van primaire grondstoffen aan China, kan je je een zekere innovatieluiheid permitteren. Suzanne Corey Geeft in haar bijdrage aan de Boyer Lectures 2014 - the promise of science - echter aan dat Australië  hier echt in doorschiet en dat hoog nodig in onderwijs en innovatie geïnvesteerd moet worden. Ze lijkt een heel goed punt te hebben omdat je hier inderdaad nauwelijks maakindustrie hebt. Tijdens mijn eerste Riversymposium in 2010 was er een Nederlandse Keynote-presentaties die met Hollandse charme zijn publiek voorhield dat Australië een eerste wereldland is met een derde wereldeconomie. Met een soort van wanhopig optimisme wordt hier een extreme variant op het credo 'help elkaar koop Nederlandse waar' gebezigd....

Kennis: Event kunststofketenakkoord tijdens de Wereldhavendagen

Terwijl op hetzelfde moment de KennisCommunity groepsFacilitatie (KCF) een sessie had over het faciliteren van 'out of control' in de veranderende overheidspraktijk, was ik zelf ook een 'out of control' bijeenkomst aan het faciliteren. Ik geloof niet dat ik ooit zoveel heb moeten improviseren tijdens een sessie. De ingrediënten voor chaos waren dan ook alom aanwezig: sprekers die niet kwamen, sprekers die te laat kwamen, sprekers die niet wilden spreken (een primeur)  sprekers die niet op wilden houden met spreken (geen primeur),  sprekers met dia's die zonder dia's kwamen, sprekers zonder dia's die met dia's kwamen, sprekers die Engels gingen praten terwijl ze dat beter niet hadden kunnen doen enz. enz. Gek  genoeg leken de deelnemers zich uitstekend te vermaken en was men na toch een soort van dik tevreden met de dag. Dat neemt niet weg dat ik zelf na afloop totaal uitgevloerd was. Hoe dan ook- zeker in retrospectief- moet ik ook wel toegeven dat het een grotendeels geslaagde bijeenkomst was. In het ochtend deel was er een heldenrol weggelegd voor de collega's van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Die waren met iets van 15 collega's op komen dagen om na een korte introductie over financieringsinstrumenten deelnemers actief in de kunststofketen van advies te voorzien voor het financieren van hun innovaties. Zowel aan de levendige conversaties aan de statafels waar de adviseurs zich opgesteld hadden, als aan de geluiden tijdens de terugmelding valt af te leiden dat dit echt goed gegaan is. In het middagdeel werd de Braziliaanse delegatie die case 'Hoe maakt NL de baai van Rio schoon op tijd voor de Olympische spelen? ' in de watten gelegd met advies en pitches van NL partijen. Jammer daar bij was dat de lobbyist die mee organiseerde er maar zeer beperkt in geslaagd was private financiers te interesseren voor het event. Het interview met drie rijksdirecteuren waaronder Koen de Snoo vond ik voorafgaand aan de dag nou niet bepaald het meest enerverende onderdeel. Daar had ik mij in vergist want dat kwam juist heel goed uit de verf. Nou scheelt het ook dat ik tegen die tijd ook echt wel toe was aan een onderdeel dat wel volgens planning zou gaan verlopen. Koen was zeer goed op dreef en wist overtuigend te brengen dat IenM en EZ echt werk maken van het aan de orde stellen in Brussel van innovatiebeperkende Europese regelgeving op het gebied van afval. Mooi toeval was dat de deelnemende directeur van Buitenlandse Zaken tot twee maanden geleden ambassadeur in Brazilië was. En tenslotte natuurlijk mooi dat ik nu de verschillende inmiddels werkelijkheid geworden innovaties om plastics uit zee te verwijderen in de haven zag drijven.

Kennis: Kennislunch

Van de week een oude traditie uit de hoogtijdagen van de SKIA nieuw leven ingeblazen...de Kennislunch; gewoon zonder agenda een ronde bijpraten met kenniscollega's uit te diensten. Alle beleidsDGs, RWS en SKIA thema's À, B en E waren vertegenwoordigd. En natuurlijk het voltallig nieuwe K-KIScluster met Toine, Fridel, Marjolein, Brigitta en Karin. DGMI maakt echt weer serieus werk van het beleggen van de kennisfunctie met het aanstellen van kenniscoordinatoren per directie, een Platform Coördinerend Opdrachtgeverschap bestaande uit afdelingsonderzoek en een heuse eigen kennisstrategie. DGRW gaat nu ook weer van start en wil naast Ellen Driessen als overall kenniscoordinator, coördinatoren per directie aanstellen. Natuurlijk gaat het uiteindelijk om de inhoud, de vraagarticulatie, vraagsturing en landing in beleidsvorming, maar dit soort organisatie-ingrepen kunnen daar zeker toe bijdragen. Michel Duinmayer (DGB) gaat ondertussen al vol op de inhoud van knooppunten, netwerken, TOD en stedelijke ontwikkeling. Hij gaat nu naar China om de Dutch approach te verspreiden. Goed om van Michel te horen dat de KIS-inzet op summer school en landingsbijeenkomsten door hem gewaardeerd worden. In het rondje onderwerpen voor de volgende keer bleek wel dat de ene helft meer over inhoud en de andere meer over organisatie wil praten, maar daar valt vast een mouw aan te passen. Ik voel me in ieder geval gesterkt dit weer vaker te gaan doen met naast een onderwerp ook veel ruimte voor een rondje 'Wat hebben we elkaar te vertellen?'