Gelezen: Navigeren door complexiteit

De collega's van EZ hebben een mooie en leesbare essaybundel samengesteld over beleid maken voor maatschappelijke vraagstukken in onvoorspelbare en onkenbare complexiteit. Dat dit allemaal niet meevalt moge duidelijk zijn maar de essayisten bieden wel wat geleiding voor de nieuwsgierige ambtenaar. Een kleine potporie:

(1) Leervermogen wordt steeds belangrijker. Ontwerp daarom reflexieve monitoring en evaluatie. Het Deltaprogramma en het Rijksbrede programma CE hebben hier al veel aandacht voor. Dit past dan ook goed bij strategisch incrementalisme, een combinatie van gericht werken aan lange termijn doelstellingen waarbij voortdurend geleerd en beleid regelmatig bijgesteld wordt. En daar hoort dus ook weer bij dat er veel aandacht is voor interventielogica (Theory of Change), voor het goede doordenken en documenteren. Terecht dus dat het Behavioural Insights Team zo hamert op het belang van de D van doorgronden in de DOE MEE-tool. 

(2) Er lijkt een neiging te bestaan om grote problemen met grote oplossingen aan te pakken, terwijl je de zo gewenste adaptiviteit juist kan vergroten door voor een groot aantal kleine maar gecoördineerde oplossingen te kiezen. 

(3) We moeten af zien te komen van het idee dat bijsturen een vorm van falen is. Dat geldt voor ambtenaren zelf, voor bewindspersonen maar ook voor de TK. Door complexe vraagstukken te framen als vraagstukken van adequaatst management en politieke wil wordt geïmpliceerd dat enkel sterke planmatige sturing nodig is. Hiermee wordt de beperkingen en mogelijkheden van een complexe wereld miskend. We moeten zo wirdt een andere auteur mooi aangehaald van regie en controle naar een evolutionair proces van navigatie en richting bepalen. 

(4) Ook in deze bundel net als Loorbach aandacht voor het belang van de afbraakcurve in transitiemanagement. We weten vaak veel zekerder wat niet meer moet in de energietransitie dan wat wel moet. Er wordt dan ook door verschillende auteurs betoogt dat de kolencentrales weg moeten, dat we in NL meer dan in andere Europese landen in een fossiele lock in zitten, en dat we the art of exit moeten bedrijven om ons te ontdoen van negatieve sociale gewoontes en ingebedde gewoontes. 

Rete ingewikkeld, je zou d'r apathisch en inactief van worden, maar gelukkig ook hier weer aandacht voor the small wins. Het durven zetten van kleine, maar haalbare stappen naar vooraf onzekere resultaten geeft controle, inspiratie en betrokkenheid. Hulde voor de EZ collega's!