Strategie: Nationale Omgevingsvisie op bezoek bij IPO beraad ruimtelijk beleid

Hanna Lára vergezeld naar Utrecht om daar de bijeenkomst uit de titel te begeleiden. Doel achter het doel was tweeledig: (1) van gedachten wisselen over een leercommunity rond het maken van Omgevingsvisies; (2) (speciaal voor mij) nadenken over invulling middagsessie over Omgevingsvisies op de thematische Kenniskamer op 18 juni. Eerste doel ging heel prima en er ontstond een beregoede sfeer toen bleek dat ik de tijd kon nemen om iedereen te vragen wat die de afgelopen tijd geleerd had. Van de openhartigheid die dat opleverde konden we een ochtend lang goed samenwerken. Een van de meenaarhuisneemboddschappen voor de Nationale Omgevingsvisie was wel dat we onbedoeld wel veel inzet van andere overheden vragen om het allemaal een beetje bij te houden. Verschillende trajecten vanuit het Rijk komen al dan niet afgestemd tegelijkertijd bij de provincies binnen ( vb ook Agenda Stad, Jaar van de Ruimte, REOS, BVNL, gebiedsagenda's MIRT enz) en de provincies ( en andere overheden) moeten bezien hoe zij zich daar toe verhouden. Wat daarbij niet helpt is dat de procesgang voor de verschillende trajecten sterk verschilt en wellicht ook wel wat complex is, tenminste ik raakte zelf ook goed de weg kwijt in de stroomdiagrammen van de Nationale Omgevingsvisie. Met betrekking tot het tweede doel.... ondanks de goede sfeer slaagde ik er niet echt in om veel enthousiasme voor de thematische Kenniskamer uit te lokken. Tja dat is natuurlijk ook weer een traject. Weliswaar een heel goed traject :-) maar toch...Dat geeft te denken. 

Kennis: NKWK congres

Dinsdag twee keer een kleine 1,5 uur in de stoptrein van Karin gezeten om naar het NKWK congres in Bussum te gaan. De opkomst was geweldig groot en ik begreep zelf dat het event volledig was 'uitverkocht'. De sfeer was supergoed en reuniegehalte deed niet onder van dat van het Deltacongres. Tijdens de sessie over Kennis voor Klimaatmitigatie hebben we een drietal ideeën wat verder aan kunnen scherpen. Dat is zeker een resultaat te noemen. In de laatste ronde workshops heb ik een presentatie gehouden om bij te dragen aan de discussie rond strategisch onderzoek voor de Noordzee. Heb zeker genoten van het congres maar blijf met een wat onbestemd gevoel achter over wat het nu precies heeft opgeleverd. Veel enthousiasme dat in ieder geval, maar een aantal van de workshops was echt te groot om een tastbaar resultaat op te kunnen leveren. Hoe dan ook er zijn weer stappen gezet. 

Kennis: RIVM vertelt over strategisch onderzoek

Maandag was een flinke delegatie RIVM-collega's paraat om IenM'ers een bloemlezing van de uitkomsten van het strategisch onderzoek te presenteren. Ze gaven zeven korte presentaties rond de thema's klimaat & duurzaamheid, slimme & gezonde stad en nieuwe technologieën & risico's. Voor mij sprak de presentatie voor milieugezondheidsrisico's het meest tot de verbeelding. Ik had eerder bedacht dat met ik met mijn verhuizing van Amersfoort naar Den Haag een jaar leven in zou moeten leveren als gevolg van de hogere milieubelasting in de Randstad (weliswaar het jaar dat ik anders in de trein door zou brengen, maar toch). Danny Houthuijs kon echter presenteren dat de milieugezondheidsrisico's in Amersfoort en Den Haag vrijwel precies hetzelfde zijn. In de figuur is te zien dat zo'n 6,3% van mijn ziekteverzuim door milieuvervuiling komt. Ruim de helft daarvan door fijnstof. Alleen roken draagt meer bij aan ziektedruk en overgewicht staat net achter milieu op nummer 3. Amsterdam is trouwens milieutechnisch de ongezondste plek om te wonen en dat komt dat weer vooral door Schiphol en autoverkeer. Den Haag doet het waarschijnlijk relatief goed door de afwezigheid van een rondweg en de aanwezigheid van zeewind. Hoe dan ook een mooi initiatief van de RIVM-collega's zo'n bloemlezing. Op 10 juni doen we dit wat groter over in de perszaal. Dan gaat RIVM per ambitieus doel aangeven wat voor onderzoek  zij doen. 

Innovatie: Openingssymposium van AquaReUse in Westland

Ruim 100 deelnemers hadden zich in de WUR onderzoekskas in Bleiswijk verzameld voor het openingssymposium van www.aquareuse.nl. Voor mij als dagvoorzitter was het een groot genoegen om met een professioneel communicatiebureau als Zuid-west 3 samen te werken. Alles was tot in de puntjes geregeld en ik hoefde nauwelijks te improviseren en dat is ook wel eens fijn. Het programma ging van start met een mooie speciaal voor de gelegenheid gemaakte film (die ik snel hoop te kunnen verspreiden). Voor mij was het leukste onderdeel het leiden van het lagerhuisdebat aan de hand van de stellingen die deels werden ingeleid door sprekers van buiten de waterwereld. Eduardo van de Berg (directeur Pharmafilter) was goed op dreef en Amerikaanse gast Owen Zachariasse had een super strak verhaal (40 dia's in 10 minuten) waar de energie vanaf spatte. Owen is directielid bij Delta Development Group een bedrijf dat duurzame kantoren ontwikkeld en dat laatst bij Tegenlicht in beeld is gebracht. Hij noemde als inspirerend gedachte dat zij voor ieder 10 euro per m2 die zij extra in rekening  brengen voor een duurzame bedrijfsruimte, met het hurende bedrijf meedenken hoe zij 13 euro per m2 meer kunnen verdienen. Misschien wat lastiger te realiseren voor de glastuinbouw waar keihard geconcurreerd wordt op de markt voor groenten, fruit en bloemen, maar het desalniettemin het doordenken waard. 

Gelezen: NSOB sedimentatie in sturing

Dit onlangs uitgebrachte NSOB rapport leest als het vervolg op 'Leren door doen'. Het in 'Leren door doen' geïntroduceerde kwadrantenmodel dat inmiddels ook de IenM Koers 2016-2020 terecht is gekomen wordt er weer bijgepakt. Het gaat deze keer over het kwadrant netwerkend werkend en hoe je dat 'de uitzondering voorbij' kan toepassen. In het conclusie-hoofdstuk staat het einddoel mooi beschreven 'Eén organisatie die meer dan één systeem aankan, daarin bewust opereert, onderweg niet in verwarring raakt en vanuit elk systeem voldoet aan de vereisten van goed bestuur: verantwoording, gelegitimeerde afwegingen, geborde keuzes, transparantie, effectiviteit, professionaliteit en aansluiting bij de maatschappelijke context'. Ook dit NSOB-rapport  is weer uitermate relevant voor IenM en de uitvoering van de IenM Koers 2016-2020. Vooral de oproep aan stafdiensten om het HRM-, financieel-en juridisch instrumentarium geschikt te maken voor netwerkend werken moeten we ons aantrekken. Als goed voorbeeld wordt de Provincie Zuid-Holland genoemd die het subsidie-instrumentarium heeft uitgebreid met de zogenoemde real time subsidie passend bij de dynamiek van het netwerk, maar trouw aan de principes van goed bestuur. 

Kennis: Emissesymposium goes partydrugs

Op 2 april mocht ik het jaarlijkse Emissiesymposium weer voorzitten. Fijn om te doen en met ook dit jaar weer een afwisselend programma. Tot de verbeelding sprak vooral het verhaal van Erik Emke over de aanwezigheid van drugs in onze wateren. Met steeds betere analysetechnieken kan steeds beter in beeld gebracht worden waar de toppers spuiten en slikken zitten. Sommige partydrugs komen in twee chemische verschijningsvormen of enantiomeren voor. In geproduceerde vorm is de verdeling tussen enantiomeren fifty fifty. In uitgeplaste vorm iets van 80/20 om dat onze leverenzymen beter met het ene enantiomeer uit de voeten kan dan de ander. De State of the Art is inmiddels zo hightech dat je aan de hand van het zuiveringsinfluent kan zien of er in stad alleen geconsumeerd of ook geproduceerd wordt. Dit zou je zelfs kunnen gebruiken in de opsporing, maar los daarvan.....hoe mooi kan de Nice to know wetenschap zijn?

Kennis: IenM kennisjaarlezing door Jan Staman

Op 7 april was het dan zover....de kennisjaarlezing van Jan Staman met co-referaat van mijn nieuwe directeur Lilian van den Aarsen. Jan ging helemaal los over evidence based policy en de grote waarde van de departementale onderzoeksinstituten omdat daar experts werken ipv onderzoekers. De KiM collega's hebben een half uur zitten glunderen en gloeiden tijdens de borrel nog na:-). Jan wist dan ook met een setje van op iedere powerpoint- cursus afgekeurde volgeschreven bulletdia's een sprankelijk verhaal neer te zetten waarbij iedereen tot de laatste minuut bij de les bleef. Erg mooi allemaal. Ook Lilian was uitermate goed op dreef en zette krachtig de twee kennisuitdagingen uit de IenM koers 2016-2020 op de kaart (1) kennisinstituten moeten dichter tegen het departement aanschurken; en (2) IenM moet de kennisfunctie (nog) beter organiseren. Door de metafoor elektriciteitscentrale (kennisinstituten), kennisoplaadpalen (kennis aan tafel bedrijvende experts) en de electrische auto onder de motorkap ( IenM kennisfunctie die van kennis evidence based beleid maakt) kwam de boodschap en de urgentie duidelijk naar voren. "De kennisjaarlezing is een waardevolle traditie" , althans dat vertelde de trouw deelnemende WRR-voorzitter André Knottnerus mij na afloop. 

Kennis: Kennishiaten rond farmaceutica in water

Er zit weer flinke energie op het waterkwaliteitsdossier en de collega's van DGRW hebben me gevraagd twee sessies te begeleiden rond farmaceutica in water. Eentje vond er deze week plaats en had als doel kennisleemten in beeld te brengen in de medicijnketen van ontwikkeling en productie, tot voorschrijfgedrag, gebruik en de afvalfase. Het voelde voor mij een beetje als reünie omdat de kennisspecialisten uit de tijd dat ikzelf aan dit dossier werkte, (gelukkig) nog bijna allemaal actief zijn om  dit onderwerp. Om al in de werkvorm een zeef op need to know kennisvragen te zetten, bestond de eerste stap uit het bedenken van mogelijke effectieve maatregelen om op de verschillende stappen in de keten tot reductie in milieubelasting te komen. Pas in de tweede stap ging het erom om waar dat nodig was om tot evidence based beleid te komen, aan te geven welke kennis de maatregel verder kon onderbouwen. Dit leverde mooie maatregelen en kennisvragen op. Relatief makkelijk te realiseren maatregelen als een combinatie van de al bestaande afleverservice van de apotheek met een ophaalservice van medicijnen die niet meer gebruikt worden. Maar ook moeilijk te realiseren maatregelen als het opnemen van milieucriteria bij de toelating van medicijnen. Bij de als prioritair benoemde kennisleemten was er veel aandacht voor effectbased monitoring. MIsschien niet eens zozeer omdat dat direct bijdraagt aan de onderbouwing van individuele maatregelen, maar ook omdat dit helpt bij het blijven agenderen van dit dossier met een lange adem.

O ja, de tweede bijeenkomst is een ronde tafel bijeenkomst met stakeholders op 28 april.