Innovatie: Wim de Ridder vertelt over hoe exponentiële innovaties de wereld op z'n kop zetten

Wim de Ridder is als hoogleraar futurologie werkzaam in Amsterdam en kwambij IenM op bezoek om te vertellen over singulariteit en exponentiele innovaties. Uit de computerwereld is de Wet van Moore al 40 jaar geldend. Volgens de Wet van Moore verdubbelt elke X (ik dacht 18) maanden de snelheid van chips. Iets vergelijkbaars is gaande bij zonecellen. Als je het aandurft de groeiende efficientie van zonnecellen te extrapoleren - en Wim de Ridder durf dat - dan is over 12 jaar electriciteit virtueel gratis. Wim de Ridder daagt zijn gehoor uit te bedenken wat dit voor beleidsvorming betekent. Dat is licht onthutsend want het zet investeringen in isolatie en windenergie toch in een wat ander daglicht. Na enig doorvragen erkent de Ridder wel dat innovatiesnelheid niet gelijk is aan implementatiesnelheid. Als dat zo was had de rollator immers ook in de Middeleeuwen al het straatbeeld bepaalt. Maar toch....het zet je aan het denken en dat doet het bij mij nog steeds. het doet me in ieder geval denken aan het college van Paul Frissen die zo iets zij als dat het enige dat je met strategie kan bereiken meer adaptiviteit of een breder handelingsperspectief is. Nu ja en dat zet je natuurlijk ook weer aan het denken. We hebben het er maar druk mee.

Strategie: KNMI bereid zich voor op de toekomst

Al weer even geleden maar toch zeker het vermelden waard. Samen met Rob heb ik bij KNMI een trendworkshop geleid. Het idee was om aan de hand van de trends uit de Horizonscan en door KNMI'rs geobserveerde trends een top 5-10 van voor KNMI relevante trends te identificeren. Stap twee was deze nader te duiden in het licht van hun strategie- en kennismanagementtraject. Het was een zeer prima samenzijn dat al vrij snel tot een eenduidge selectie van trends wist te komen. Daar hoorde zeker bij: (1) Technologische ontwikkeling. Bg data: velocity, variety, volume / data en kennis voor iedereen snel toegankelijk, internet of things; (2)Participatie samenleving. wisdom of the crowd. Het KNMI kan waarneemdata samenvoegen en bewerken en in relatie brengen met de eigen metingen. Calibratie van meetnet wordt belangrijker. Crowd sourcing. (3) Europa / internationalisering. schaalvergroting.(4)Verstedelijking. Gezondheid Hittestress, kwetsbaarheid samenleving groter (klimaatverandering onomkeerbaar)(5)Energie neutraal, meer energiemix (wind, zon….)verwachting wind, wolken belangrijker. Samen met de KNMI-collega's buigen we ons nu over de aanpak van het vervolgtraject.

Strategie: Strategie Onderwijsinspectie als afstudeeropdracht Leergang Strategie

Ben nu een flink eidn op weg met de Leergang Strategie. Samen met vijf leergangenoten hebben we de Onderwijsinspectie uitgekozen als studieobject voor onze heuse afstudeeropdracht. Het idee is dat we een analyse doen van het startegsich proces dat tot de Onderwijsinspectie Strategie 2020 heeft geleid. Gelijk een echte visitatiecommissie gaan we 8 april op bezoek bij de Onderwijsinspectie. Ik mag hier vanwege de vertrouwelijkheid niet teveel verklappen (spannend!) maar jullie kunnen wel raden dat dit in ieder geval ook raakt aan de meetbaarheid van onderwijskwailiteit. In de opniebijlage van het NRC stond vandaag een ingezonden brief van een docente die sterk twijfelt aan die vermeende meetbaarheid. Zeker nu de hedendaagse politiek vanuit de herstenstam schiet op alles wat gaande is in de maatschappij, moet alles gemeten worden en transparant op ieder gewenst moment gerapporteerd kunnen worden. Maar hoever kunnen we en willen we hier in gaan? Interessante materie. 

Strategie: Storytelling als middel voor verandermanagement

Van de week in de Leergang Strategie les gehad van Marcel Veenswijk van de VU. Hij bestudeert cultuurverandering bij (overheids)organisatie en stond uitgebreid stil bij met name storytelling om veranderingen door te voeren. Dat was erg interessant en inderdaad de kracht van verhalen is groot. Het zetten mij in ieder geval aan het denken over in hoeverre je storytelling kan gebruiken om de ambitieuze doelen, de missie/visie of de IenM strategie 2016-2020 kan laten landen bij de IenM'ers en andere belanghebbenden daarbuiten. Alles staat en valt natuurlijk bij de kracht van het verhaal en in hoeverre men zich verleid voelt door de wervende kracht van het verhaal. Zeker het verkennen waard!

Innovatie: Direct Governance op bezoek bij directie Participatie

Op intranet stond een mooi bericht over een onderzoek van Motivaction naar de maatschappelijke waardering van IenM. Burgers zijn dik tevreden over IenM waar het gaat om het beantwoorden van hun feitelijke vragen. Gaat het om klachten of over ideeen van burgers, dan blijft er van die waardering weinig over. Vanuit ideeenmanagement is dit natuurlijk ook een belangrijk issue want hoe gaan we nu goed om met ideeen die op een suboptimaal moment in de beleidsvorming (bijna altijd) of bij het `verkeerde` IenM onderdeel (vaak) binnen komen? Van de week waren twee innovatieve Nederlanders op bezoek bij de directie Participatie met een idee over directe democratie. De term alleen al kan bij de meeste politici niet op al te veel enthousiasme rekenen. Ze hadden echter iets moois gemaakt en de te tijdens hun presentatie gebezigde term Direct Governance levert al gelijk een positiever frame op. 

Kennis: Kenniskamer geeft vorm aan kennisregie IenM

Op 4 maart was het weer tijd voor de IenM Kenniskamer. Op basis van presentaties door de drie beleidsDGs en RWS werd gediscussieerd over hoe de IenM kennisregie te versterken. Dat leverde veel ideeen op maar ook wat tijdsnood omdat de 1.5 uur vergadertijd voorbij vlogen. Als KIS gaan we nu een concretiseringsslag maken die we bespreken in een extra in te lassen Kenniskamer nog voor de zomer. Bij de meer dan kansrijke acties horen in ieder geval het breder toepassen van de Kennis-aan-tafel-methode van KiM en het experimenteren met thematische vraagsturing over de DGs heen. Goed om te merken dat hier energie en creativiteit op zit. 

Strategie: Jan Jaap de Graaf reflecteert op DGMI

DGMI is al een tijdje bezig om met een reeks lunchlezingen inspiratie van buiten naar binnen te halen ten behoeve van het DGNI-next traject. Een prachtig initiatief dat veel inspirerende ideeen oplevert. Eerder deze maand was Jan Jaap de Graaf te gast. Hij is nu lid van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur. Zijn gehele carriere lijkt ter voorbereiding van dit llidmaatschap te zijn. Hij heeft voor VNO NCW gewerkt, is dijkgraaf geweest, voorzitter van Natuurmonumenten enz enz. Hij gaf een aantal navolgenswaardige do's en dont's mee. Het gaat dan om zaken als (1) Vertaal en verbeeld. Breng simpele aansprekend beelden naar het grote publiek. (2) Verbind milieu aan gezondheid, leefbaarheid, beschikbaarheid en economie. (3) Stuur aan het begin en controleer aan het eind en normeer alleen dat waar je volledige invloed op hebt. Dus geen reusltaatsverplichting op normen die je niet volledig kan beinvloeden. definieer daar alleen een inspanningsverplichting. Natura 2000 is wat hem betreft hoe het niet moet. Daar knopen we ons vast aan aantallen en soorten. (4) Innoveer, ontwikkel (milieu)technologie want daar ligt een groot deel van de oplossing. (5) Neem de ruimte om vernieuwend te zijn maar afficheer je niet als koploper omdat level playing field de norm is. (6) Wees terughoudend met prijsbeleid. Bestemmingsheffingen zijn wel van belang. (7) Overschat de verinnerlijking van milieu bij bedrijven en burgers niet. (8) Onderschat de rol van de overheid niet en blijf die nemen. De overheid is niet zomaar een deelnemer aan de Energieke Samenleving maar moet doelen stellen. Zet de agenda op basis van visie. Een goed voorbeeld is de natuurvisie van Dijkstra, ook al gaat het Rijk er als gevolg van de decentralisatie bijna niet meer over laat zien waar je nog wel voor staat. (9) Rechtvaardig beleid niet met internationale afspraken. Wel als randvoorwaarde maar niet ipv inhoudelijke argumentatie. (10) Kies als DGMI voor inzet op de grote vragen en niet voor het vervolmaken van het klassieke mileubeleid.

Kennis: Focus op beïnvloeding Horizon 2020

Op 8 april verloopt de deadline voor de Horizon2020 calls behorende bij het werkprogramma 2014-2015. Persoonlijk ben ik niet echt content met de aansluiting van IenM bij deze calls. Er lijkt - voor zover ik dat kan waarnemen - niet heel veel sprake van nauw contact tussen IenM en de kennisinstituten. Dat neemt echter niet weg dat het goed is ook al na te denken over beinvloeding van het werkprogramma 2015-2016. DGMI had daartoe bij PBL een workshop georganiseerd voor de beleidsDGs, RWS, ILT, RIVM, PBL, KiM en KNMI. Tot een ieders verbazing ging het eigenlijk best soepel om tot een selectie van onderwerpen te komen die wat IenM betreft extra aandacht verdienen in het nieuwe werkprogramma. Het gaat om (1) de (gezonde) stad, (2) circulaire economie, (3) flexibele uitvoering wetgeving, (4) synchromodaal transport. 

Kennis: Community of Practice water bijeen in Utrecht

Tijdens de IE2013 heb ik kennis gemaakt met een collega van Waterschap Brabantse Delta. Zij heeft mij uitgenodigd eens deel te nemen aan de Community of Practice voor waterschappen en waterbedrijven die door KWR Water Research wordt ondersteund. Eerder deze maand was het zover. Goed om eens mee te maken, Er waren iets van 15 deelnemers aanwezig die na een kennismakingsoefening aan de hand van twee presentaties met elkaar in gesprek gingen. Mooi was de presentatie van Waterschap Rijn en IJssel om de uitstromende ervaringskennis en gebiedskennis te borgen. Het idee is dat impliciete kennis de ijsberg onder water vormt (expliciete kennis is de ijsberg boven het water). Er zijn vier werkplaatsen gestart om hier mee te experimenteren op weg naar versterken in de interactie tussen expliciete en impliciete kennis. (verschillende waterschappen hebben zo'n werkplaats vindt plaats onder regie STOWA). Concreet gaat men met collega's uit alle lagen van het waterschap naar het pilotgebied. Door de inzet van een gespreksleider van buiten lukt het handhavers en toezichthouders voldoende comfort te bieden om met gebiedskennis directeuren en heemraden tegen te spreken bijvoorbeeld waar het gaat om de praktische haalbaarheid van het herinrichten van een gebied.