In de laatste zin van zijn boek ‘De Democratie Crasht. Politieke onmacht in het digitale tijdperk’ geeft Kees Verhoeven aan dat hij hoopt dat zijn boek een bijdrage levert aan een beter politiek klimaat en een stabiel democratisch systeem. Om de spanning maar gelijk weg te nemen; dat dat het boek zeker. Het boek agendeert de bedreigende wisselwerking van digitalisering, de ontwikkelingen in de nationale politiek en de menselijke psychologie overtuigend.
In de eerste zinnen van het boek geeft Verhoeven aan de lezer geen sappige politieke memoires voor te schotelen en de lezer ook niet te willen overtuigen van beleidskeuzes of maatregelen. Wat dat betreft is het boek misschien wat minder geslaagd, want na een interessant eerste hoofdstuk waarin hij de wisselwerking tussen systeemfouten en denkfouten uit de doeken doet, volgen zes hoofdstukken politieke memoires en twee hoofdstukken beleidskeuzes en maatregelen. Die hoofdstukken die ik label als politieke memoires lezen overigens heel prettig en voegen zeker wat toe, maar ik had toch liever een wat diepgaandere analyse van de probleemstelling gelezen alvorens over te eindigen met de twee ‘wat nu te doen?’-hoofdstukken. De oplossingen die Verhoeven daarin aandraagt voelen vaak intuïtief wel goed aan maar zouden aan overtuigenskracht gewonnen hebben als hij ze expliciet zou toetsen aan criteria van effectiviteit en proportionaliteit waar hij in de middenhoofdstukken zelf voor pleit. Sowieso opvallend dat hij niets zegt over het Integraal Afwegingskader of het op 29 maart te presenteren Beleidskompas. Dit omdat zijn ideen daar regelmatig aan raken.
Ook mooi om zijn interesse in de psychologie (biases, drogredenen en denkfouten) door het hele boek terug te zien komen. Daarbij moet wel gezegd worden dat Verhoeven weliswaar een sympathieke hoeveelheid zelfkritiek voor zijn eigen denkfouten tentoonspreid, maar dat hij wellicht wel wat teveel de neiging heeft politieke meningsverschillen te wijten aan denkfouten van de ander. Verschillen in overtuiging kunnen namelijk ook goed het gevolg zijn van het toekennen van verschillende gewichten aan de morele bouwstenen van Jonathan Heidt (vrijheid, zorg, rechtvaardigheid, loyaliteit, autoriteit en heiligheid) die Verhoeven zelf overigens ook aanhaalt.
In de bijlage van het boek nog een mooie lijst met biases, die grappig genoeg “Een lijst van denkfouten en biases in dit boek heet” :-) Eentje die Verhoeven zelf toepast als die het heeft over ons laten meeslepen in de richting van een surveillancestaat is die van het hellend vlak; De vrees dat een bepaalde stap onvermijdelijk zal leiden tot de volgende.
Nu lijkt het of ik erg kritisch ben, maar dat valt reuze mee, Hij krijgt van mij niet de vier ballen die die dit weekend van de Volkskrant kreeg, maar drie toch zeker wel.
