Diederik Samsom gaat vol voor gedrag

Diederik Samsom heeft met Groene supermacht. Hoe Europa de wereld kan verduurzamen een overwegend blijmoedig en zeer lezenswaardig boek geschreven. Vooral interessant zijn zijn stukken over zijn Europese werkervaring. Inzichtelijk is zijn verhaal over het sneuvelen van het LIFE scenario. In dat scenario zouden de klimaatdoelen voor 2040 in plaats van met technologie alleen, deels gehaald worden door inzet op vrijwillige gedragsverandering (met name mobiliteit en ons eetpatroon). Dat zou tot 2040 voor Europa maar liefst tot een kostenbesparing van 2600 miljard geleid kunnen hebben. Maar goed het voorstel heeft het door gebrek aan politieke moed - aldus Diederik - niet gehaald in Europa. Toch blijft hij hameren op het belang van gedragsverandering 'Gedragsaanpassing zal op wereldschaal vele duizenden miljarden dollars aan investering schelen en het vormt bovendien een veiligheidsmarge mocht de technologieontwikkeling toch niet zo florissant verlopen als we hopen en de verduurzaming dus minder snel gaan'. Daarbij geeft hij wat mij betreft terecht aan 'Overheden kunnen het niet laten bij een moreel appel op ons gedrag - dat werkt niet, of zelfs averechts. Het systeem waarin wij ons gedrag vertonen moet veranderen.'  

Lekker bezig dat Burgerberaad!

Vorige week verscheen het advies van het Nationaal Burgerberaad Klimaat (zie link)en dat ziet er eigenlijk heel goed en inspirerend uit. Het advies bevat 23 aanbevelingen op het gebied van eten, spullen, reizen en algemeen die gesteund werden door tussen 66% en 97% van de 175 deelnemers. Met daarbij ook veel aandacht voor gedrag ('alles valt of staat bij gedragsverandering'), wel met behoud van keuzevrijheid. Mijn favoriete aanbeveling - niet die van de deelnemers-  is om de autokilometers schoner te maken, te verminderen en te verduurzamen met daarbij welgemeende aandacht voor mijn stokpaardjes autobezetting en carpoolen. 'teveel mensen zitten alleen in de auto' en 'de overheid ontwikkelt een carpool en deelauto app, zowel voor privé- als zakelijk verkeer'.  Wat verder opvalt is dat er voor verschillende thema's vrij veel vertrouwen lijkt te zijn in de werking van duurzaamheidslabels. De literatuur lijkt hier voor de meeste productgroepen (denk aan voedsel en kleding) wat minder enthousiast over. Labels lijken vooral iets voor de consument die toch al een milieubewuste intentie heeft en die intentie wordt vervolgens maar in beperkte mate in duurzaam aankoopgedrag omgezet. Bij elektrische apparaten (en ook huizen denk ik dan) lijken labels beter te werken; wellicht omdat de kostenbesparing op energie hier lonkt. 

      

Pinguïn Fred leest Iedereen morgen mobiel

Als de De Maagd heet moet je natuurlijk extra uitkijken met grappig doen over namen, maar over de naam van de auteur van dit boek Koen Kennis maakte ik mij toch wel wat vrolijk. Nog niet zo lang geleden hadden we bij ASA namelijk collega Koen die aan Kennis werkte, zoals we ook een collega Ivette hebben die aan Innovatie werkt. Voor Strategie hebben we helaas nog geen allitererende collega. Hoe dan ook als je Koen Kennis heet is een open sollicitatie bij ASA zonder meer een kansrijke exercitie. Temeer omdat Koen ook echt verstand van zake heeft. Je maakt het dan ook niet vaak mee dat een politicus (schepen te Antwerpen) een boek schrijft om zijn eigen Mobiliteitsplan nog eens uit te leggen. Minder aangenaam - voor mij dan he - is dat hij wat uithaalt  naar de klimaatminnende autokritische medemens . Toch is het de moeite waard dit even te verbijten want Koen is er klaarblijkelijk wel ingeslaagd een bonte Toekomstcoalitie voor mobiliteit bijeen te houden en de figuur hieronder doet meer dan een beetje vermoeden dat hij wel succesvol is in zijn aanpak. Nieuwsgeierig? Op 18 december van 1600-1700 uur bespreken we het boek online. Laat me weten als je er bij wilt zijn!! 

Fietsverlichting: Fijn zo die mobiliteitsinnovatie

Met Marco ter Brommelstroet ben ik van mening dat innovaties in mobiliteit bovenal tot meer mobiliteit  leiden. De fietsverlichting van ziemie is daar hopelijk geen uitzondering op, want dat zou betekenen dat mensen meer gaan fietsen van deze innovatieve lamp. Voor mijn verjaardag kreeg ik er een. Het idee is dat je je bewegende benen verlicht, wat met name je zichtbaarheid vanaf de zijkant ontzettend doet toenemen. En warempel uit het stopgedrag van automobilisten denk ik af te kunnen leiden dat ik inderdaad een stuk beter zichtbaar ben. Prachtig idee door twee jonge innovatoren. Dus mocht je nog Kerstcadeautjes zoeken voor mensen die je wel wat extra veiligheid gunt, vind de ziemi op internet.

Pinguin Fred leest Een toekomst die werkt

In dit rapport van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek van Anna-Carolina Zuiderduin (zie link) worden doelscenario's ontwikkeld voor de werkende mens in 2050. Hoewel ik daar zelf niet verwacht echt bij te horen, was het rapport ook voor mij de moeite waard. Wat wat mij betreft sowieso al een compliment waard is, is dat zij voor de wenselijke toekomsten van doelscenario's kiest en niet voor omgevingsscenario's waarbij de toekomsten maar onbeïnvloedbaar op je af lijkt te komen. Waarbij ik de route naar de scenario's toe eigenlijk interessanter vond dan de scenario's zelf. Anna-Carolina bouwt haar scenario's met vier tegenstelling of variabelen. Dat zijn er precies twee teveel voor een assenkruis, dus kiest zij voor een mengpaneel of morfologisch veld. Dat levert zestien mogelijke scenario's op waarvan zij er vier levensvatbaar acht. De lezer wordt jammer genoeg niet mee genomen in waarom de twaalf afvallers zijn afgevallen. Hoe dan ook, het echte interessant zit in haar verdiepende bespreking van de vier variabelen (zie figuur).  Het duurde even voordat zij er in op inging in haar rapport maar uiteindelijk heeft ze ook veel aandacht voor vraagsturing als middel om de arbeidskrapte aan te pakken (variabele 1). Het lijkt me in het licht van bullshit banen en arbeidsmigratie ten behoeve van maatschappelijke minder gewenste sectoren goed om te verkennen of het niet beter is hierop eens wat meer te gaan sturen als overheid. Drie bollen.

Functionele barsheid

Wat prachtig om onze oud-SG en voormalig Deltacommissaris Wim Kuijken terug op TV te zien, nu in de rol van voorzitter van de Kiesraad. Nors in de camera kijkend is hij tot twee keer toe functioneel bars: 'De uitslag van deze verkiezing is betrouwbaar' gevolgd door 'Dit is een uitslag waarvan we met zekerheid kunnen zeggen dat hij betrouwbaar is'. Geen lichtheid, geen glimlach, wel heel veel autoriteit for the good. Een mooi geval van de juiste persoon op de juiste plaats. Daar dacht ik vroeger wel eens anders over. Als voorzitter van de OR-DGW waarbij een vergadering met de bestuurder altijd aimabel en gezellig was geweest,  werd ik voorzitter van de OR van de bestuurskern en zat ik ineens tegenover Wim. Snel werd het duidelijk dat ik potentiële twistgesprekken met Wim rollenspel-o-logisch moest oefenen met een ander OR lid om nog enige kans te maken op een slap compromis. Nog sneller werd het duidelijk dat ook dit niet hielp :-) (bron foto: Volkskrant). 

Graag wat begrip voor de discriminerende mens in ons

Momenteel wordt door een staatscommissie gewerkt aan een discriminatietoets voor beleidsprocessen. Deze moet onderdeel worden van het nog immer uitdijende beleidskompasinstrumentarium. Hoewel de toets zelf nog geheim is, zijn de voortekenen best goed te noemen. Zo richten de ontwikkelaars zich op instituties en niet op individuele beleidsmakers om zo minder bedreigend te zijn voor de professionele autonomie. Ook is er aandacht voor het vereenvoudigen van wet- en regelgeving dus er liggen mooie kansen mee te liften met de doenvermogentoets. Hoe dan ook reden te meer om hier eens wat meer over te lezen. Mooi toeval is dat Rick van Baaren tijdens de Dag van het Gedrag een intrigerend plaatje liet zien over verschillende vormen van discriminatie. Het idee is dat je het plaatje als een flowchart van boven naar beneden doorloopt (bron link). De overgrote meerderheid van de mensen ontkomt er niet aan en moet beginnen met een dikke yes op meer of minder impliciete vooroordelen. Volgens het artikel waarin dit model wordt gepresenteerd is alleen de ‘hostile bias’ kwaadaardig. De eigenaar van de apathische bias komt er relatief goed vanaf. Het gaat dan bijvoorbeeld om ouders die op zich voor gemengde scholen zijn, maar hun kind toch niet naar de ‘zwarte school’ in de buurt doen. En zelf voel je aan dat de eigenaren van een unintentional bias en de unconscious bias al helemaal weinig te verwijten valt. Hoewel het natuurlijk wel fijn zou zijn als we net als de Nederlandse rechters ons voornemen wat beter gaan scoren op regulated unbiased. Vorige week schreef ik over zwarte piet en hoe snel de Sinterklaasintocht op dit punt is veranderd. Toch hobbelt de publieke opinie daar wat achteraan. Nog steeds vindt 1/3 van de NL dat zwarte piet zwart moet zijn. Een klein etnografisch onderzoek in mijn omgeving doet vermoeden dat er reactantie zit op het gevoel als iemand met een ‘hostile bias’ gezien te worden, terwijl ze meer bij de apathische bias thuis lijken te horen. Een deel van de zwarte piet minnende NL’ders lijkt zo opgefokt te worden van morele verontwaardiging dat ze alsnog aansluiting vinden bij de hostile bias.