Sociale innovatiemaand - week 3 /4

Daar morgen al weer de slotbijeenkomst is van innovember smokkel ik even wat activiteiten naar de virtuele week 3 en 4. Net als eind vorig jaar heb ik onze CO2-jaaruitstoot uitgerekend met de rekentool van Milieu Centraal. In 2019 kwam ik voor mij en mijn vrouw op 19 ton uit nu op 10 ton. De grote winst zat voor ruim 2 ton in de overstap van een middenklasser naar een klein hyperzuinig stadsautootje en voor de rest eigenlijk alleen maar in minder vliegen (en nog een klein beetje energie in huis). Slik, wereldwijd is vliegen goed voor 7% van de CO2 uitstoot maar bij mij is dat in een corona-vrij jaar al snel het vijfvoudige. Goed, net als vorig jaar zet ik mijn CO2 uistoot om in van die fijne CO2 compensatie houtskooloventjes voor in Afrika en nemen we ons plechtig voor niet meer ieder jaar intercontinentaal te vliegen. Maar toch, helemaal goed voelt het niet zoveel uitstoot. Hoewel ik me soms ook - moet ik ook toegeven - weer beet laat nemen door het Gekke Henkie effect. Dan bedenk hoe het hebben van een kind per ouder per jaar staat voor 58,6 ton CO2 uitstoot, daar kan ik meer intercontinentale vluchten voor maken dan mij lief is. De winnaar van de podcast van het jaar verkiezing zelfspod wijdt een hilarische aflevering aan kindschaamte versus Zweedse vriendin-schaamte. Het ontkurkend duo demonstreert mooi hoe snel morele verwijten gemaakt worden en hoe het woord 'hypocriet' de discussie binnen sluipt. (luister tussen 14 minuut 25 seconden en 39 minuut 45 seconden).     

Sociale innovatiemaand - week 2

Heb er zoals aangekondigd weer eens de pyschologiche barrieres of klimaatdraken van de Canadese psycholoog Robert Gifford bijgehaald en me een aantal keren hardop afgevraagd tegen welke barrieres ik nu persoonlijk op loop bij klimaatvriendelijk gedrag. In de figuren hieronder zie je ze alle 33 maar mijn persoonlijke top 3 is: 

1. Sociale vergelijking en vermeende ongelijkheid  ook wel het Gekke Henkie-effect genoemd. Mooi is het niet, maar ja er moet er één op 1 staan.  De Duitse filosoof Peter Sloterdijk vindt dat de vrije mens er naar moet streven een wezen zonder smoesjes te zijn. Dat multinationaals gewoon doorvervuilen doet daar niets aan af. Ik voel me wel aangesproken door Peter en houd mij bast aan de gedachte dat als iedere Nederlander een ton CO2 minder uitstoot we al 35% van de opgave van het Klimaatakkoord scoren. Dat moet lukken vooral dit jaar.   

2. Wereldbeelden. Mijn naar hedonisme neigende waardepatroon zit klimaatvriendelijk gedrag wat in de weg. 

3. Sociale newerken. Vegetarisch koken voor gasten of een niet-reizende leevnsstijl past eigenlijkniet in mijn sociale newerk.   

Heb de volledige presentatie met uitleg van de barrieres beschikbaar. Dus voor mensen die hun eigen draken willen bevechten. Laat het me weten! 

     

Sociale Innovatie Maand - week 1

Eerder schreef ik over het boek Een beter milieu begint niet bij je zelf van Jaap Tielbeke. Rutger Bregman deed onlangs echter een tegen zet en stelt dat systeemkritiek zonder eigen actie als een linkse aflaat moet worden beschouwd. Ik vind dat Jaap meer gelijk heeft, maar Rutger heeft voldoende een punt om enig geknaag bij mij op te leveren. Vorig jaar hebben we het uitgebreid over de klimaatdraken - de psychologische barrières voor klimaatvriendelijk gedrag - gehad die zal ik deze maand zeker een aantal keren van stal halen.   Maar goed zoals jullie in mijn introductie gezien hebben is mijn uitdaging dus: "wat zijn de psychologische barrières voor consumentenactivisme als sociale innovatie?".

Wat heb ik zoal gedaan tot nu toe?: 

• Ben overgestapt van zoekmachine. gebruik nu Ecosia (die uiteindelijk via Bing) werkt en heb met 45 zoekopdrachten eenmaal een boomaanplant bij elkaar gezocht;
• Eindelijk na jaren apathie over gestapt van bank. Met mijn nieuwe ASN rekening (volgens de eerlijke bankwijzer de duurzaamste bank) bespaar ik voor iedere €1000 die ik een jaar op mijn rekening laat staan ruim 35 kg CO2 tov de gemiddelde NLbank. Belangrijker nog dat is goed voor 1681 kopjes koffie. Toegegeven populariserend omgezet in kentallen maar de onderliggende analyse is robuust (Ecofys). Mocht jezelf minder met CO2 hebben...er gaan geen exorbitante bonussen en miljoenensalarissen naar de ASN-top.  
• Nu Lubach geeft uitgelegd dat we voorlopig niet van het gas af kunnen doe ik toch nog een poging om van energielabel F(antastich)  (was G van Geweldig) naar E (echt goed) te krijgen in een huis zonder spouwmuren. Vrijdag komt een aannemer langs om te bezien of  zoldervloerisolatie wat is voor ons. 
  

Volgende week?

• Ondervonden barrières 
• Milieucentraal CO2-voetafdrukbereking
  

De armzalige sociale biografie van de plastic tas - of hoe een archeoloog naar plastic kijkt

Van de week tijdens een ochtendwandeling naar een interessante podcast geluisterd van De Correspondent over plastic (vooral na 14 minuut 15 sec wordt het interessant). Heb natuurlijk technologen en vooral milieukundigen horen spreken over plastic, maar een archeoloog.....nee, die had ik nog niet eerder over plastic gehoord.  Terwijl de blik van een archeoloog toch zeker wat toevoegt, zo blijkt tijdens beluistering.  Zeker, dan gaat het over plastic over in de zich nu vormende bodemlagen, maar interessanter nog gaat het over de biografie van plastic, want sociale biografieën construeren bij objecten, dat doen archeologen ook. Als voorbeeld noemt de archeoloog de plastic tas. Ooit door een Zweeds-Amerikaanse uitvinder ontwikkeld als milieuvriendelijk alternatief (!) voor papieren tassen, maar nu toch het kristallisatiepunt van plastic-weerzin. Inmiddels is de gratis plastic tas in Nederland verboden en zien we naast heel veel bespaard plastic(zeker weten!)  ook rebound-effecten (papieren tassen, gratis afvalzakken als alternatief enz). Een Deens life-cycle assessment studie noemt de plastic tas de meest milieuvriendelijke oplossing omdat je een alternatief als de biologische-canvastas 20.000 keer moet gebruiken om hem milieuvriendelijker te laten zijn dan een plastic tas. Maar de archeoloog merkt op dat er in deze studie geen rekening is gehouden met de ellende van zwerfafval en dat brengt ons tot de sociale biografie van de plastic tas. Die is armzalig, in die zin dat die voor wegwerpen staat. Om die biografie op te pimpen moeten we de plastic tas personaliseren en elkaar cadeau doen. Ter illustratie -toevallig hoor! - mijn megadikke plastic tas die ik van mijn zwager uit Oeganda kreeg. Back in the old days ging die iedere dag mee naar kantoor als omhulsel van mijn lekkende halve liter koffiemok.

   

Sociale innovatie maand - introductie

Deze maand doe ik mee aan de sociale innovatie maand 'innovember'. De term sociale innovatie zingt natuurlijk al veel langer rond, maar zorgt nog steeds regelmatig voor begripsverwarring. Waar de één het bij sociale innovaties heeft over de sociale acceptatie van technische innovaties, heeft de ander het over  grass roots sociale initiatieven in de maatschappij. Hoe dan ook een prachtig initiatief van de collega's van DuMo dat bestaat een gezamenlijke start een gezamenlijke sluiting met daartussen seminars, workshops,  challenges en opdrachten. Teveel om op te noemen en eerlijk gezegd ook teveel om uit te voeren. Maar dat geeft helemaal niets, want er zit voor ieder wat wils in. En ook voor ieder wat niet-wils. Om met de laatste categorie te beginnen... .ik laat het maken van zelfpromofilmpjes en mood boards even voor wat het voor mij is, namelijk te ongemakkelijk en te maakbaar happy de peppy. En om met de eerste categorie verder te gaan ...ik richt mij op de inhoud en op de motiverende kracht van mijn eigenste wederzijdse buddy in dit traject collega Gerben Bootsma. Centraal staat voor mij de vraag wat zijn de psychologische barrières voor consumentenactivisme als sociale innovatie. En dit doe ik door een maand lang - voor mijn doen - enorm duurzame dingen te doen, op basis van zelfonderzoek te bemerken waar mijn persoonlijke barrières zitten (en waar niet), hier een dagboek over bij te houden en hier te pas en te onpas met mensen over praten en te bedenken hoe dat moet zonder de verdenking van misplaatste morele superioriteit over mijzelf af te roepen. Dat die misplaatst zou zijn is natuurlijk overduidelijk, maar vraag voor de grap is aan een vegetariër of een veganist hoe die op zijn - al dan niet op met geitenwollensokken omhulde - tenen  moet lopen om de carnivore medemensen zich niet aangevallen te laten voelen.  

     

 

Mobiliteit als meetenheid voor corona-beleid: next level

Onlangs schreef ik over het hoe je aan de hand van mobiliteit of beter gezegd de Google Human Mobility Data Set in beeld kan brengen in hoeverre eigenstandige gedragsaanpassingen en door de overheid opgelegde aanpassingen daadwerkelijk doorwerken op onze mobiliteitspatronen en daarmee op de kans op besmet te raken. Deze week verscheen in Nature een artikel dat een flink stuk verder gaat door mobiliteitsdata vervolgens ook te combineren met een relatief eenvoudig epidemiologisch model. Ondanks resterende beperkingen - waarover later meer - ben ik flink onder de indruk van dit werk. Wat hebben ze gedaan? Ze hebben gedurende de eerste golf (1 maart -1 mei) locatiegegevens van de mobiele telefoons van een kleine 100 miljoen Amerikanen onderverdeeld in 57000 groepen wijkbewoners gekoppeld aan ruim een half miljoen locaties bestaande uit 20 locatietypen (restaurants, café, hotels, fitness centers, zelfbedieningsrestaurant, kerken, dokterpraktijken, apotheken, tankstations en een elftal winkeltypes waaronder supermarkten). Al met al zijn zo ruim 5 miljard datapunten geanalyseerd; over Big Data gesproken. Met stip op één als verspreidingsroute staan alle restaurants samen (op eenzame hoogte) , gevolgd door fitness centers, cafés, hotels en kerken. Als je kijkt naar extra besmettingen  per locatie dan 'winnen' individuele hotels het gevolgd door restaurants, café en fitness centers. Zoals gezegd nog wel wat beperkingen. Kinderen, gevangen en bejaarden zijn onder vertegenwoordigd en locatie types als kantoren en bibliotheken ontbreken. Maar hoe dan ook een zeer welkome aanvulling op contact tracing, dat zelfs in Duitsland - waar dat toch zeer grondig is aangepakt - ook op de beste tijden in minder dan 25% van de gevallen de herkomst van een corona-besmetting heeft weten te achterhalen. Dezelfde studie laat overigens ook goed de invloed van sociaal economisch status op besmettingskans zien. Ook laat de studie zien dat als je de bezetting in een restaurant op 20% maximaliseert je 80% minder besmettingen krijgt terwijl je maar 45% minder gasten hoeft te ontvangen op een avond (let wel er is dan geen sprake van een natafel-cultuur). Overigens zelfs met een 80% besmettingsreductie blijven restaurants gezamenlijk wel op 1 staan. In Amerika dan hé.            

Onderhoud democratie - Verkiezingen in de USA

In aanloop naar de verkiezingen van dinsdag via een mooie podcast van de Groene Amsterdammer op het spoor van de Electorale Integriteit Index van Harvard en de Universiteit van Sydney terecht gekomen.  Deskundigen wordt daarbij gevraagd de kwaliteit van nationale verkiezingen te beoordelen op elf onderdelen: kieswetten; verkiezingsprocedures; districtsgrenzen; stemmersregistratie; partijregistratie; berichtgeving in de media; campagnefinanciering; stemproces; aantal stemmen; resultaten; en electorale autoriteiten. Deze onderdelen worden bij elkaar opgeteld en vervolgens uitgedrukt in een index van 0 (euh, pardon, Syrië scoort met 23 het laagst) tot 100 (volledig integer). Als we dan naar de USA kijken dan zien we dat de USA als geheel 61 (EIP rapport 2019) scoort met uitgesplitst naar staten Vermont 83 en Georgia 49 (EIP rapport 2018). Ter illustratie NL scoort 80 (EIP rapport 2019) een 7e plaats in een ranking met Denemarken op nummer 1 met 86 punten. Georgia scoort even hoog als Iran. Niet zo gek dus dat Rob Wijnberg Nederlandse media niet meer de USA te berichten als ware het een democratie. Maar voor dat we als Nederland aan koploperisme gaan doen eerst even kijken waar wij dan minder op scoren: berichtgeving in de media, campagnefinanciering en stemproces. Hier staat ons wat te doen dus. Maar goed dat er meer is aan democratie dan de verkiezingen die onderhoud behoeven, betoogt Marc Chavannes overtuigend dan weer overtuigend.      

Onderhoud democratie - BREXIT - the uncivil war

In dit tweede deel van het drieluik gaat het om de werkelijk geweldige documentaire Brexit - the uncivil war. De link bevat helaas alleen de trailer, maar probeer hem vooral nog even op te snorren op BBC first. Hij zal vast nog wel x-keer herhaald worden. Naast een mooi kijkje achter de schermen over hoe micro-tagetting via Facebook en twitter is ingezet, ook aandacht voor de kracht van een goede slogan. Na eerst uitgekomen te zijn op take control, krijgt de campagneleider een geniale ingeving en maakt er take back control van.  Zo wordt geappelleerd aan het eeuwigheidsdenken en wordt een link gelegd met een niet bestand verleden waarin het electoraat wél in controle was.  

Bron: Huffington Post UK

 

Onderhoud democratie - kwetsbaarheid en weerbaarheid

Tamar de Waal heeft een prachtig essay geschreven voor het Nationaal Comité 4 en 5 mei. In Tussen kwetsbaarheid en weerbaarheid, over het belang van burgerschap. Ik zou zeggen allemaal lezen; 91 van die mini-ipad pagina’s die kan je hebben. Omdat jullie het toch allemaal gaan lezen  zal ik er nu niet al te uitgebreid op ingaan. De Waal haalt daarover Renan aan, die al in 1882 nationale identiteit beschreef als 'bestaande uit een combinatie van collectief herinneren en collectief vergeten van onderdelen van de geschiedenis'. Treffend lijkt me. De Waal vat de kritiek op het moderne liberalisme kort samen; ‘het heeft te weinig oog heeft voor het belang van de gemeenschap voor politiek samenleven: individuen moeten ‘ingebed’ zijn om oordelen te kunnen vormen, zinvol te bevragen wat gerechtigd is en solidariteit te voelen. Burgers moeten voldoende geïnformeerd, gemotiveerd en maatschappelijk betrokken zijn opdat de democratie kan floreren. Als het bijvoorbeeld aankomt op financiële keuzes, klimaat of gezondheid, moeten burgers bereid zijn tot redelijkheid, samenwerking en matiging als dat nodig blijkt.’ Het is dus ‘ongewenst dat burgers zich vooral wentelen in hun individuele vrijheid, terwijl het niet meer vanzelfsprekend is dat zij burgerlijke verantwoordelijkheden op zich nemen.’ Daarnaast is De Waal onderbouwd kritisch over hoe Nederlanders met het burgerschap van immigranten omspringen: ‘een democratie een deel van haar geloofwaardigheid verliest als zij formeel stelt te zijn gebouwd op de kernwaarde van gelijkwaardig burgerschap voor iedereen met juridisch burgerschap, maar er vaak een sociale hiërarchie benadrukt wordt tussen burgers zonder en met een (verre) migratiegeschiedenis met andere culturele achtergrond.’ Lees vooral ook verder over prachtige termen als geboorteloterij, normatieve verlegenheid, participatie paradox en het zelfredzaamheidsverhaal. Allemaal prachtige woorden om weer wat opleving te brengen voor tijdens induttende digitale verjaardagsfeestjes.