De in 2017 overleden Zweedse tropenarts Hans Rosling was een heuze TED superstar. Gewapend met door zijn coauteurs geconstrueerde bubbelgrafieken heeft hij decennialang zijn best gedaan om misvattingen rond de ontwikkeling van de mensheid aan de kaak te stellen. Zijn hoofdboodschap is dan ook dat de mensheid er nu een stuk beter voorstaat dan in het nabije verleden en dat de onwil dit te geloven het gevaar met zich meebrengt dat mensen het vertrouwen verliezen in maatregelen die wel degelijk werken. In Feitenkennis stelt hij hoofdstuksgewijs een reeks misvattingen aan de kaak waar over later meer. Zijn tomeloze inzet zowel voor het echte werk in Afrika als voor het decennialang blijven verspreiden van die boodschap, maakt dat hij veel bewonderaars heeft. Bill Gates heeft aangegeven het boek aan iedere Amerikaanse afgestudeerde cadeau te doen en het Nobelprijscommitee doet die voor alle Zweedse middelbare-schoolscholieren. Vanuit de wetenschappers en opiniemakers is er ook kritiek op zijn Feitenkennis. Eerst even de misvattingen: (1) kloofdenken - de meerderheid zit in het midden; (2) negativiteitsdenken - we zien vooral slecht nieuws; (3) rechtelijn-denken - lijnen kunnen buigen; (4) angstdenken - bereken de risico’s; (5) grootte - zet dingen in verhouding; (6) generalisatie - zet vraagtekens bij categorieen; (7) noodlotdenken - langzame verandering is ook verandering (denk aan de SDG's); (8) één perspectief denken - zorg dat je een gereedschapkist krijgt; (9) zondebokdenken en (10) urgentiedenken - neem de tijd ( dat had de Cie Veerman goed begrepen met ‘belangrijk, maar niet urgent’). Met mooie plaatjes maakt hij het kloofdenken inzichtelijk. Begin jaren zestig was er nog sprake van een echte kloof tussen een klein groepje rijke landen en een grote groep erg arme landen. Vandaag de dag zitten de meeste landen ergens in het midden. Waarbij hij dan wel een logaritmische schaal gebruikt op basis van vier inkomensniveaus (level 1: 0-2 dollar/dag: ; level 2: 2-8 dollar/dag ; level 3: 8 -32 dollar/dag; level 4 > 32 dollar/dag). Het noodlotdenken zorgt er dan weer voor dat vele mensen op level 4 Afrika een verloren continent blijven vinden, terwijl de ontwikkelingen anders laten zien. Critici vinden dat hij zich teveel laat leiden door alleen het ontwikkelingsniveau van de mensheid, voor klimaatverandering en voor het uitputten vani grondstoffen heeft hij dan weer veel minder aandacht. Ook lijkt zijn vaststelling dat we peak child bereikt hebben en dat we daardoor uiteindelijk op een afvlakkende wereldpopulatie uitkomen wat te optimistisch. De VN heeft ook nog tijdens zijn leven de bevolkingsprognoses naar boven bijgesteld en acht de kans op het bereiken van een plateau nog maar 30 %. De enorme bevolkingsgroei in mijn vakantiebestemming Egypte vormt daar een mooie illustratie bij. De verminderde inzet op een bevolkingspolitiek helpt daarbij ook niet al gaat bijvoorbeeld Egypte daar nu toch weer mee starten. Graag voeg ik daar zelf nog de grote inkomensverschillen binnen landen en tussen individuen aan toe. Ook een paar mooie gezichtspunten voor IenW. Zo brengt hij naar voren dat het o zo verfoeide plastic heel veel mensen levens beter heeft gemaakt en staat hij in bepaalde gevallen bij de aanpak van malariazelfs positief tegenover het gebruik van DDT. Daarnaast misschien nog eens goed kijken naar peak car, en de groei in het vliegverkeer (zeker belangrijk, maar misschien nu nog niet per se urgent zodat we ons wellicht kunnen richten op het afremmen van de groei en nog niet zo zeer op krimp). Net als Harari liet hij zich leiden door het lijden van de mens en heeft hij veel goed werk gedaan in collegezalen, als arts in bijvoorbeeld Mozambique en als datagedreven trouble shooter in Liberia in tijden van Ebola. Hoe dan ook het boek is het lezen en bespreken (Pinguin Fred 11 februari) zeker waard en het kan sowieso geen kwaad je eigen favoriete misvattingen op te sporen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten